သခင္သန္းထြန္း (၂)

သမိုင္းတေကြ႔မွ ဗကပ ဥကၠ႒ သခင္သန္းထြန္း

သန္းဝင္းလႈိင္

ဇြန္ ၄၊ ၂၀၁၁

သခင္သန္းထြန္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈသမိုင္းတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ၆၃ ႏွစ္ အတြင္းက ထင္ရွားခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦး ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ ၅၄ ႏွစ္အတြင္းတြင္ သခင္သန္းထြန္းသည္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးတဦး အျဖစ္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားခဲ့ေလသည္။ သခင္သန္းထြန္း၏နာမည္ကို ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ ေလာကတြင္သာမက ကမာၻ႔ကြန္ျမဴနစ္ေလာကတြင္လည္း ထင္ရွားခဲ့သည္။

သခင္သန္းထြန္းသည္ ႏိုင္ငံေရးအစဥ္အလာ ႀကီးမားခဲ့သူျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္းအဆက္ဆက္တြင္လည္း သခင္သန္းထြန္းသည္ ေရွ႕တန္းက ပါဝင္ခဲ့သည္သာ မ်ားသည္။ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ၁၃၀၀ ျပည့္ ေရနံေျမအလုပ္သမားအေရးႏွင့္ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုတို႔တြင္ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့သလို ေတာင္သူလယ္သမားတို႔၏ အေရးကိုလည္း ေရွ႕ေဆာင္လုံးပမ္းခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲတြင္ ေရွ႕တန္းမွ ပါဝင္ခဲ့သလို ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ ေတာ္လွန္ေရး ေပ်ာက္က်ားစစ္တြင္လည္း ဦးစီးခဲ့သူတဦး ျဖစ္သည္။ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ လႈပ္ရွားမႈတြင္လည္းေကာင္း ကြန္ျမဴနစ္အင္အားစုႀကီးကို စည္း႐ံုး၍ ဦးစီး ေရွ႕ေဆာင္ခဲ့သူမွာလည္း သခင္သန္းထြန္းပင္ ျဖစ္သည္။

ဆရာႀကီးဒဂုန္တာရာက သူ၏ ‘႐ုပ္ပုံလႊာ’ စာအုပ္တြင္ သခင္သန္းထြန္းအား ဤသို႔ မွတ္တမ္းတင္ ေရးဖြဲ႔ထားသည္ - 

“သခင္သန္းထြန္းကို လူခ်င္းမသိမီကတည္းက အမည္ကိုၾကားဖူးေန၏။ ကိုဗဟိန္းက သခင္သန္းထြန္း၏အေၾကာင္းကို မၾကာခဏ ကြၽန္ေတာ့္အား ေျပာျပ၏။ ထိုအခါက ကိုဗဟိန္းသည္ တကၠသိုလ္ရိပ္သာရွိ သထံုေက်ာင္းေဆာင္တြင္မရွိဘဲ ၿမိဳ႕ထဲ ၃၈ လမ္းရွိ ဇဝန တို႔ စုေနၾကေသာ အိမ္တြင္ ေရာက္ေနတတ္၏။ ထိုအိမ္တြင္ သခင္သန္းထြန္းလည္း ေန၏။ 

“သခင္သန္းထြန္းဆိုတာ ေတာ္ေတာ္စာဖတ္တယ္ဗ်၊ မာ့က္စ္စာေပလည္း အေတာ္ ဖတ္တယ္။ စားေရးလည္း ေကာင္းတယ္” ဟု ေက်ာင္းေဆာင္သို႔ျပန္ေရာက္လွ်င္ ကိုဗဟိန္းက ကြၽန္ေတာ္အား ေျပာျပေလ့ရွိ၏ စိတ္ထဲတြင္ သခင္ေပါက္စတဦးပဲဟုသာ ေအာက္ေမ့လိုက္၏။ 

တေန႔တြင္ ကိုဗဟိန္းႏွင့္အတူ ပန္းဆိုးတန္းလမ္းရွိ ထြန္းေအး စာအုပ္ျဖန္႔ခ်ိေရးဌာနသို႔ ေရာက္သြားရာ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ သြားေတြ႕၏။ ကိုဗဟိန္းက ကြၽန္ေတာ့္ကို သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ အသိဖြဲ႔ေပး၏။

“ဪ … ဪ … ခင္ဗ်ားအေၾကာင္းကိုလည္း ကိုဗဟိန္းက ခဏခဏ ေျပာျပပါတယ္ဗ်” ဟု သခင္သန္းထြန္းက ျပံဳးကာ ေျပာေလသည္။ 

သူသည္ မႏၱေလး ပိုးအေပၚဖံုး၊ ပိုးလံုခ်ည္ဝတ္ထား၏။ မ်က္ႏွာမွာ ခပ္လံုးလံုး အ႐ုပ္ဆိုးသည္ ဟု ေခၚရေပမည္၊ အသားက ဝါလဲ့လဲ့၊ ဆံပင္ေကာက္၏၊ အထူးျခားဆံုးမွာ ေခါင္းႀကီးျခင္း ျဖစ္၏။ အမူအရာမွာ ေပ်ာ့ေပ်ာင္း၏၊ စကားေျပာေသာအခါလည္း ခပ္ေအးေအးႏွင့္ သိမ္ေမြ႔စြာ ေျပာ၏။ 

အစက ထင္ထားသကဲ့သို႔ အာေပါင္အာရင္းသန္သန္ ဟစ္ေအာင္သူ မဟုတ္၊ ညင္းညင္းညံညံ ေလသံႏွင့္၊ ကဗ်ာဆရာ မီလတန္၊ လီနင္ဝါဒ၊ ကိုလိုနီေခတ္ေတာ္လွန္ေရး၊ ဘားနတ္ေရွာ ျပဇာတ္၊ ခ်ားလ္စ္ဒစ္ကင္း၏ဝတၳဳ၊ ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္၊ ဦးကုလားရာဇ၀င္၊ သိပၸံေမာင္ဝ၏ ေခတ္စမ္းစာ၊ နတ္သွ်င္ေႏွာင္ရတု စေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေျပာျပ၏၊

ေနာင္မွ သူသည္ဆရာျဖစ္သင္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းမွ ထြက္ေၾကာင္း၊ ေက်ာင္းေနစဥ္က စာေတာ္သူတဦးျဖစ္ခဲ့၏။ တခါက အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးထားေသာ ေဆာင္းပါးတေစာင္ကို တကၠသိုလ္သမဂၢ မဂၢဇင္းေဟာင္းတေစာင္တြင္ ဖတ္ရဖူး၏။ သူသည္ အဂၤလိပ္စာကို ႏိုင္နင္းစြာ ေရးႏိုင္သူ တဦးျဖစ္၏။ ဂ်ပန္ေခတ္ သူ ဝန္ႀကီးျဖစ္စဥ္က သူ ေရးထားေသာ အဂၤလိပ္စာကုိဖတ္၍ ေနာင္ဖဆပလေခတ္ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့သူ ကိုေက်ာ္ၿငိမ္းက “အဂၤလိပ္စာေရးတာ ျမန္သေလာက္ ေကာင္းတာပါပဲ” ဟု ခ်ီးက်ဴးသည္ကို ၾကားရဖူး၏။ 

၁၉၃၉ ခုႏွစ္က တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအဖြဲ႔သည္ ကြန္ဂရက္၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ အိႏၵိယျပည္ ရမ္းဂါး သို႔ သြားၾက၏။ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ ကိုဗဟိန္း၊ သခင္ သန္းထြန္းတို႔ ပါသြားၾက၏။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားက သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ သန္းထြန္းတို႔ကို မၾကာခဏဖိတ္၍ စကားေျပာေစသည္ဟု သိရ၏။ သခင္သန္းထြန္းကို ပြဲေတာင္းလွသည္ဟု ၾကားရ၏။ 

ဂ်ပန္ေခတ္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး ဝန္ႀကီးျဖစ္စဥ္က သူ႔ဌာနတြင္လုပ္ေသာ အတြင္းဝန္မ်ားသည္ သူ႔ကို ေလးစားၾကသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူသည္ လယ္ယာ စိုက္ပ်ဳိးေရးကို ေလ့လာနားလည္ၿပီး၊ ညာဝါးျဖန္းသန္းကာ မဆိုင္သည္ကို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း မလုပ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္” ဟူ၍ ေရးသားထားေလသည္။

သခင္သန္းထြန္းသည္ ျမန္မာလိုေရာ အဂၤလိပ္လိုပါ စာေရးေကာင္းသူျဖစ္သည္။ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဘာသာျပန္စာေပမ်ား ေရးသားခဲ့သည္။ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္က အေရးေတာ္ပံု အမည္ရွိ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဂ်ာနယ္ကိုလည္း လွ်ဳိ႕ဝွက္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ 

ဂ်ာနယ္ေက်ာ္ ဦးခ်စ္ေမာင္ကလည္း သူ၏ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္း (၁၉၄၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၇ ရက္ စေနေန႔) တြင္ သခင္သန္းထြန္းအား “သူသည္ အေတာ္ေလ့လာေသာ လူတေယာက္ပါေပ။ အေရးလည္း ေကာင္းပါေပသည္။ ‘သုပဏၰက’ ဟူေသာ ကေလာင္အမည္ျဖစ္ သူ ေရးေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ကြၽႏု္ပ္ အယ္ဒီတာျဖစ္စဥ္က ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ဖူးေလၿပီ၊ သခင္အစည္းအ႐ံုး တြင္လည္း သူတေယာက္မွာ ႏိုင္ငံေရးစာေပ ဗဟုသုတကို အဆည္းပူးဆံုးျဖစ္သည္ကုိ ကြၽႏု္ပ္ အကဲခတ္မိသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အေျခအေနအမွန္ကို အေတာ္ပင္ စမ္းဝါးမိသူ ျဖစ္ေပသည္” ဟူ၍ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။

သို႔ကလို ထူးခြၽန္ထက္ျမက္၍ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းအစဥ္အလာ ႀကီးမားခဲ့ေသာ သခင္ သန္းထြန္းကို ၁၉၁၁ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ေတာင္ငူခ႐ိုင္ ကညြတ္ကြင္းၿမိဳ႕၌ အဖ ဦးဘိုးေမာင္၊ အမိ ေဒၚေအးၾကဴ တုိ႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္း ၆ ဦးအနက္ တတိယေျမာက္ ျဖစ္သည္။ သူ႔အထက္အကိုတို႔မွာ ဦးတင္ (သာယာဝတီ ေထာင္မွဴးေဟာင္း)၊ ဦးညီပု တို႔ျဖစ္ၿပီး သူ႔ေအာက္ ညီႏွင့္ညီမတို႔မွာ မစိမ္းညိဳ၊ ကိုညီေလး၊ မစိမ္းခ်ဳိ (မျမဝင္း) တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ 

သခင္သန္းထြန္းသည္ ပ်ဥ္းမနားၿမိဳ႕ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္း (တကၠသိုလ္ဝင္တန္း) ကို အဂၤလိပ္စာ၊ ရာဇဝင္၊ ျမန္မာစာတို႔၌ ဂုဏ္ထူး သံုးဘာသာျဖင့္ ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဆရာျဖစ္သင္ေကာလိပ္တြင္ ပညာဆက္လက္ သင္ၾကားခဲ့သည္။ ဆရာအတတ္သင္ေက်ာင္းမွ ဆင္းၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကန္ေတာ္ကေလးရပ္ရွိ ဘားမား မြတ္ဆလင္ အထက္တန္းေက်ာင္း (ယခု အထက-၆ မဂၤလာေတာင္ညြန္႔ၿမိဳ႕နယ္) တြင္ ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့ေလသည္။ ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ ကာလ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ သခင္သန္းထြန္းသည္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးသို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ သခင္ႏု၊ ဦးထြန္းေအး၊ ဦးအုန္းခင္တို႔ႏွင့္အတူ နဂါးနီစာအုပ္အသင္း တည္ေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးတြင္လည္း လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဆိုင္ရာ တာဝန္ခံ အမႈေဆာင္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္လည္းေကာင္း တာဝန္ယူကာ ဆက္လက္ပါ ဝင္လႈပ္ရွားခဲ့ေပသည္။ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕ (Ramgarh) ၌က်င္းပသည့္ အိႏၵိယ ကြန္ဂရက္ပါတီညီလာခံသို႔ တို႔ဗမာအစည္း႐ံုး၏ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္တင္ေအာင္၊ သခင္အုန္းျမင့္ (တိုးတက္ေရး) ကိုထြန္းရွိန္၊ ကိုဗဟိန္း၊ သခင္ ဆင္ဂူပတားတို႔ႏွင့္အတူ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာျပည္သို႔ေရာက္ရွိလာေသာ မာ့က္စ္္ဝါဒစာအုပ္မ်ားကို ဖတ္႐ႈကာ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကို စိတ္ဝင္စားခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၌ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ 

၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္တြင္းတြင္ သခင္သန္းထြန္းသည္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ ေထာင္က်ခဲ့ေလသည္။ ၁၉၄၂ ၾသဂုတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔၌ အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔တြင္ ေျမယာႏွင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး တာဝန္ခံအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ျပင္ဆင္မႈေကာ္မတီတြင္ အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ၾသဂုတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္ေခတ္ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရအဖြဲ႔သစ္၌ ေျမႏွင့္လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဌာန ဝန္ႀကီးအျဖစ္ လည္းေကာင္း တာဝန္ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ ဧၿပီလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ သခင္သန္းထြန္းသည္ ကုန္စည္ႏွင့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဌာန၌ တာဝန္ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။ 

ထို႔ေနာက္ ဖတပလအဖြဲ႔ႀကီးကို ၁၉၄၄ ၾသဂုတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းရာ သခင္သန္းထြန္းသည္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးႏွင့္ မဟာမိတ္မ်ားဆက္သြယ္ေရး တာဝန္ခံ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္ သခင္သန္းထြန္းသည္ နာမည္ဝွက္ လက္သည္း အမည္ျဖင့္ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲရန္ ၁၉၄၅ မတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္မွ ထြက္ခြာသြားသည္။ 

သခင္သန္းထြန္းသည္ ၁၉၄၂ ေအာက္တိုဘာလ ၁၁ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕၌ ေနထိုင္ေသာ ဦးဖိုညင္း ေဒၚဖြားစုတို႔၏ သားသမီး ၉ ဦးအနက္ ပဥၥမေျမာက္သမီး ေဒၚခင္ႀကီး (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကေတာ္ ေဒၚခင္ၾကည္၏ အစ္မ) ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ ေဒၚခင္ႀကီးသည္ သခင္ သန္းထြန္းထက္ အသက္ ၂ ႏွစ္ ႀကီးသည္။ ေဒၚခင္ႀကီးသည္ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ အိမ္ေထာင္ မက်ခင္က အိမ္ေထာင္ ၂ ဆက္ရွိခဲ့သည္။ ပထမအိမ္ေထာင္မွာ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕မွ ရဲအၾကပ္ ဦးေစာေမာင္ ျဖစ္ၿပီး၊ သား ခင္ေမာင္ေအး ထြန္းကားခဲ့သည္။ ၎မွာ ေနာင္တြင္ တပ္မေတာ္သို႔ ဝင္ေရာက္စစ္မႈထမ္းရာ ဗုိလ္မွဴးႀကီးအဆင့္အထိ ထမ္းရြက္ခဲ့ၿပီး ခင္ေမာင္ေအး(မႏၱေလး) ကေလာင္အမည္ျဖစ္ စာေပမ်ား ေရးသားခဲ့သူျဖစ္သည္။ 

သို႔ေသာ္ မလိခ၏ ျမန္မာစာေပအဘိဓာန္အတြဲ(၁) စာမ်က္ႏွာ ၁၈၉ ၌ ဦးခင္ေမာင္ေအး၏ အထၳဳပၸတၱိအက်ဥ္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထားသည္ - 

ခင္ေမာင္ေအး (မႏၱေလး) [၁၉၃၁- ] ေျမာင္းျမဇာတိ၊ ၁၉၃၁ ဖြား၊ အဖဦး ဖိုးညင္း၊ အမိ ေဒၚဖြားစုု၊ ေျမာင္းျမ အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္း တို႔တြင္ ပညာသင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၀ မွစ၍ တပ္မေတာ္တြင္ ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ၁၉၄၉ မွ စ၍ ကဗ်ာႏွင့္ဝတၳဳတိုမ်ားကို စေရးသည္။ က်ားႏွင့္မုဆိုး (၁၉၆၅) ဝတၳဳတိုစုေပါင္းစာအုပ္ကို ထုတ္ခဲ့၏ ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာစာေပ အဘိဓာန္ကိုျပဳစုခဲ့သူ ဆရာမင္းေက်ာ္(မလိခ) အား မကြယ္လြန္မီက စာေရးသူက ေမးျမန္းခဲ့ရာ -

“သူ (ဗိုလ္မွဴးႀကီး ခင္ေမာင္ေအး(ၿငိမ္း) ေရးေပးတဲ့အတိုင္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေရးသားထုတ္ေဝ လိုက္တာပါပဲ၊ အမွားအမွန္ကေတာ့ သူနဲ႔ပဲ ဆိုင္ပါတယ္” ဟူ၍ ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။ ဦးခင္ေမာင္ေအး၏ မိဘမ်ားမွာ ဦးေစာေမာင္၊ ေဒၚခင္ႀကီး ျဖစ္ပါလ်က္ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ အဖိုး အဖြားနာမည္ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့သည္ကို နားမလည္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ 

ထို႔ေနာက္ ေဒၚခင္ႀကီးသည္ ဦးေစာေမာင္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ စာေရးဆရာ ပါရဂူ (ဦးလွႀကိဳင္)၏ ဦးေလး ဦးေမာင္ေမာင္ေက်ာ္ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေဆြမ်ဳိးမ်ား၏ ခေလာက္ဆန္မႈေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ေရး အဆင္မေျပျဖစ္ကာ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ျပတ္စဲ၍ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ 

၁၉၄၅ ဇူလိုင္လတြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဒုတိယကြန္ဂရက္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပခဲ့ရာ သခင္သန္းထြန္းသည္ ဗဟိုေကာင္မတီဝင္အျဖစ္ သခင္ဗဟိန္း၊ သခင္သန္းေဖ၊ သခင္တင္ထြန္၊ သခင္ သန္းၿမိဳင္၊ သခင္ျမသြင္၊ သခင္ဇင္၊ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္) တို႔ႏွင့္ အတူျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ပါတီအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးမွာ သခင္သိန္းေဖ (သိန္းေဖျမင့္) ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ သခင္သန္းထြန္းသည္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ ဖဆပလအဖြဲ႔၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ျခင္း ခံရသည္။ ၁၉၄၆ ေအာက္တိုဘာလ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ သခင္သန္းထြန္း ဦးေဆာင္သည့္ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီသည္ ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ထုတ္ပယ္ျခင္းခံရေလသည္။ ၁၉၄၈ မတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔ နံနက္ ၂ နာရီတြင္ ဖဆပလ အစိုးရက တႏိုင္ငံလံုး၏ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကို ဖမ္းဆီးရန္ အမိန္႔ထုတ္ခဲ့ရာ သခင္သန္းထြန္းသည္ အစိုးရကို ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ကာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ကိုဦးေဆာင္၍ ေတာခိုခဲ့သည္။ သခင္သန္းထြန္း၏ ေတာတြင္းလွ်ဳိ႕ဝွက္အမည္မွာ ဦးသာဒင္ ျဖစ္သည္။ 

သခင္သန္းထြန္းသည္ သူ၏ ကြန္ျမဴနစ္ေျပာက္က်ားတပ္မ်ားကို ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ အျမဲတမ္းတပ္အျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းၿပီး အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္အျဖစ္ ေၾကညာ၍ မိမိကိုယ္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ သခင္ ဗသိန္းတင္၊ ဗိုလ္ေဇယ် (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္)၊ သခင္သန္းၿမိဳင္၊ သခင္ခ်စ္၊ သခင္တင္ထြန္း၊ ဗိုလ္ရဲထြဋ္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္)၊ ဗိုလ္စိန္တင္၊ ဗိုလ္စိုးေမာင္ တို႔ကို ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္)ႏွင့္ ဗိုလ္ေအာင္မင္းတို႔ကိုမူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အဆင့္မ်ား ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္ေအာက္တြင္ တပ္မႀကီး ၄ ခုျဖင့္ဖြဲ႔စည္းထား၍ တပ္မႀကီး (၁) ကို ဗဟိုဌာနခ်ဳပ္တည္ရွိရာ ပ်ဥ္းမနားၿမိဳ႕နယ္တြင္ အေျခစိုက္ထားသည္။ 

၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ျပည္သို႔ စစ္ပညာသင္ၾကားရန္ ပထမအသုတ္အျဖစ္ကို ေအာင္ႀကီး (ေနာင္ ပီကင္းျပန္ ေအာင္ႀကီး)၊ ေဝါၿမိဳ႕နယ္မွ ကိုေနဝင္း၊ ပဲခူးမွ အိုင္ေဆး ေခၚ ဗိုလ္တိုက္ေအာင္၊ ေတာင္ငူမွ ကိုစံေဖ၊ ေရတပ္မွ ေတာခိုလာသူ ဗိုလ္ျမမင္းတို႔ကို သခင္သန္းထြန္း သည္ ေစလႊတ္ခဲ့သည္။

၁၉၅၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ အစည္းအေဝးက်င္းပ၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရလမ္းစဥ္ကို သခင္သန္းထြန္း ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ၃ ပါတီ (အလံနီကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၊ ဗကပ၊ ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္) ညီညြတ္ေရးေဆြးေႏြးပဲြကို ေယာေဒသ ပံုေတာင္ ေျခခသာရြာ (ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္နယ္)၌ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၃ ဇန္နဝါရီလမွ ဧၿပီလအထိ သရက္ခ႐ိုင္ မင္းလွၿမိဳ႕နယ္ လက္ပန္ခုန္ရြာတြင္ ၃ ပါတီ ညီညြတ္ေရးေဆြးေႏြးပြဲကို ဆက္လက္ က်င္းပခဲ့ေသာ္လည္း သေဘာတူညီမႈ မရခဲ့ေခ်။

 ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ပခုကၠဴခ႐ိုင္ ပုံေတာင္ပုံညာ ေဒသတြင္ သုံးပါတီ ညီညြတ္ေရး ျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္က ေတြ႔ရသည့္ ဗုိလ္ထြန္းလင္း (ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္) (ဝဲ)၊ သခင္သန္းထြန္း (ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ) (အလယ္)၊ သခင္စုိး (ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ-ဗမာျပည္) (ယာ)။ (ဓာတ္ပုံ – ျပည္သူ႔အာဏာ ဂ်ာနယ္)

၁၉၅၄ ခု ၾသဂုတ္လမွ ၁၉၅၅ ဇန္နဝါရီလအထိ ပခုကၠဴ၊ ဆိပ္ျဖဴ၊ ေပါက္ ၃ နယ္အစပ္ ထြန္ရြာႏွင့္ သက္ကယ္က်င္းရြာအနီး၌ သခင္သန္းထြန္းသည္ ၆ လခန္႔ ခိုေအာင္းေနထိုင္ၿပီး ဗဟိုေကာ္မတီ အစည္းအေဝးကိုေခၚယူ၍ ၅၅ လမ္းစဥ္ကို ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ယင္းလမ္းစဥ္ကို သခင္လွၿမိဳင္ (ဗိုလ္ရန္ေအာင္)က “သခင္သန္းထြန္း (၅၅) လမ္းစဥ္ကား ခင္ဗ်ား ေခါင္းထဲက ထြက္လာတဲ့လမ္းစဥ္ မဟုတ္ဘူး၊ ႏိုင္ငံျခားကပို႔ေပးလိုက္တဲ့ လမ္းစဥ္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီလမ္းစဥ္ ေအာင္ျမင္ေရးကို ခင္ဗ်ား ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဥကၠ႒ေနရာက ဆင္းေပးပါ” ဟု ေတာင္းဆိုခဲ့ေလသည္။ ဤေတာင္းဆိုမႈကို ကိုတုတ္၊ ကိုစိုးသန္း၊ သခင္ေဖတင့္ႏွင့္အဖဲြ႔က ေထာက္ခံခဲ့သည္။ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ေသာအခါ သခင္သန္းထြန္းသည္ ဥကၠ႒တာဝန္မွ ဆင္းေပးေရး အဆိုသည္ ႐ႈံးနိမ့္သြားေသာေၾကာင့္ ဥကၠ႒ရာထူး တည္ျမဲခဲ့ေလသည္။

ထို႔ေနာက္ ေျမေအာက္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ သခင္သန္းထြန္းသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္အထိ တာဝန္ယူခဲ့ေလသည္။ ၁၉၆၃ ၾသဂုတ္လတြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဥကၠ႒ သခင္သန္းထြန္းက ပါတီအတြင္းေရးမွဴး ရဲေဘာ္ေဌး ေခါင္းေဆာင္ေသာ ပဏာမ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရး ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ကိုေစလႊတ္ခဲ့ရာ ၾသဂုတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ယင္းအဖြဲ႔သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့့သည္။ ထို႔ေနာက္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ အႀကိဳၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ေဆြးေႏြးပြဲ ပ်က္ျပားသြားခဲ့သည္။ ၁၉၆၄ တြင္ စစ္ႏိုင္ေရး၊ အာဏာသိမ္းေရး၊ ၆၄ လမ္းစဥ္ကို ခ်မွတ္ခဲ့ျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္ သခင္သန္းထြန္းသည္ ျဖဳတ္၊ ထုတ္၊သတ္ ပါတီတည္ေဆာက္ေရး လမ္းစဥ္အမွားကို ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္ ၁၉၆၇ ဇြန္လ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အတြင္းေရးမွဴး ရဲေဘာ္ေဌးႏွင့္ ဗကပ ေပါလစ္ျဗဴ႐ိုအဖြဲ႔ဝင္ ရဲေဘာ္ ဘတင္ (ဂိုရွယ္) တို႔ကို သခင္သန္းထြန္း၏အမိန္႔ျဖင့္ ရက္စက္စြာ သတ္ျဖတ္လိုက္ၾကသည္။ တဖန္ ယင္းႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၆ ရက္ေန႔တြင္ ဗကပ ဗဟိုေကာင္မတီဝင္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္) အား သခင္သန္းထြန္း၏အမိန္႔ျဖင့္ ဗဟိုစခန္းမွ တပ္နီအမ်ဳိးသမီး အျမင့္ (ခ) မစန္းဝင္းက ေျခေထာက္ျဖင့္ လည္မ်ဳိကိုနင္း၍ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။

ယင္းေနာက္ ၁၉၆၈ ခု ၾသဂုတ္ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ပီကင္းျပန္ ဗိုလ္ထြန္းၿငိမ္းကို သတ္ခဲ့ျပန္သည္။ ထိုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ဗကပမွ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ျပန္သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၆၈ စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔ ညေန ၅ နာရီ မိနစ္ ၂၀ အခ်ိန္တြင္ ေတာင္ငူခ႐ိုင္ အုတ္တြင္းၿမိဳ႕နယ္ အေနာက္ဘက္ျခမ္း ပဲခူး႐ိုးမအေရွ႕ေစာင္း ေက်ာက္ေခ်ာင္း ကမ္းပါးရွိ ေတာင္ေက်ာေလးေပၚတြင္ သခင္သန္းထြန္းသည္ အခင္းသြားေနစဥ္ ၾကံဳတိတ္ ေခၚ ရဲေဘာ္ျမႀကီး ဆိုသူက ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္ျဖင့္ အနီးကပ္ ပစ္ခတ္လုပ္ၾကံေသာေၾကာင့္ သခင္သန္းထြန္း ပြဲခ်င္းၿပီး က်ဆံုးသြားခဲ့ရသည္။ 

သခင္သန္းထြန္းအား ရဲေဘာ္ျမႀကီး ေသနတ္ျဖင့္ လုပ္ၾကံပစ္ခတ္ခဲ့ပံုကို ၁၉၆၈ ခု ႏိုဝင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔ ညေန ၄ နာရီတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျပည္လမ္းရွိ အသံလြင့္႐ံု၌ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ယင္းရွင္းလင္းပြဲ၌ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာင္မတီဝင္ ပဲခူး႐ိုးမတိုင္း ဥကၠ႒ ဗိုလ္မွဴးျမ ေခၚ ရဲေဘာ္ျမသည္ သတင္းစာဆရာမ်ားအား ေအာက္ပါအတိုင္း ရွင္းလင္းေျပာျပခဲ့သည္။

“လြန္ခဲ့သည့္စက္တင္ဘာ ၂၄ ရက္ေန႔က မိမိတို႔သည္ ေတာင္ငူခ႐ိုင္ အုတ္တြင္းၿမိဳ႕နယ္ အေနက္ဘက္ ႐ိုးမေတာင္စြယ္တြင္ ဗဟိုစခန္းခ်ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔ ညေန ၅ နာရီေက်ာ္ခန္႔တြင္ ဥကၠ႒သခင္သန္းထြန္းသည္ အခင္းႀကီးစြန္႔ရန္ ေတာင္ေျခသို႔ဆင္းသြားၿပီး မၾကာမီပင္ ေသနတ္သံ တခ်က္ ၾကားရသည္။ ေသနတ္သံၾကား၍ မိမိကလွမ္းအၾကည့္တြင္ လံုခ်ည္ကို လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္ မကာ ေတာင္ေျခမွ ဗဟိုစခန္းေပၚသို႔ ေျပးတက္လာၿပီး၊ “ဘယ္ကပစ္လိုက္တယ္ မသိဘူး” ဟု တခြန္းသာ ေျပာႏိုင္သည္။ မိမိက ေသနတ္သံလာရာကို လိုက္ၾကည့္အၿပီး ျပန္အလာတြင္ ေသဆံုးသြားသည္။ နစ္ျဖဴ ေဆးမွဴး ကိုလွေမာင္၏ စစ္ေဆးခ်က္အရ ေသနတ္က်ည္ဆန္သည္ ဘယ္နံေစာင္းက ဝင္ကာ ညာဘက္ႏို႕အံုမွ ေပါက္သြား၍ ႏွလံုးထက္မွ ေသြးေၾကာမႀကီး ျပတ္သြားသည္ဟု သိရသည္။ ေဆး လံုးဝကုမရေတာ့ဘဲ ၅ မိနစ္တြင္း ေသဆံုးသြားသည္။ ထိုညမွာပင္ နစ္ျဖဴ ဗဟိုစခန္းကို ေနရာေျပာင္းေရႊ႕ကာ တရက္ခရီးသြားအၿပီးတြင္ သခင္သန္းထြန္း ၏အေလာင္းကို လွ်ဳိ႕ဝွက္စြာ ျမႇဳပ္ႏွံသၿဂႋဳဟ္ခဲ့ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကားသြားသည္။ 

သခင္သန္းထြန္း အေလာင္းျမဳပ္ႏွံရာေဒသကို တပ္မေတာ္ကေတြ႔ရွိခဲ့ပံုကို တပ္မေတာ္ ေထာက္လွမ္းေရး ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီး တင္ဦး (ေနာင္ ေထာက္လွမ္းေရး အၿငိမ္းစား ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ (မ်က္မွန္တင္ဦး) က ေျပာၾကားရာတြင္ -

“သခင္သန္းထြန္းအား ေသနတ္ျဖင့္ပစ္ခဲ့သူ ျမႀကီးေျပာၾကားခ်က္ကို မိမိတို႔ဆန္းစစ္ရန္ အတြက္ မိမိသည္ တပ္မေတာ္ ေထာက္လွမ္းေရးမွ တာဝန္ရွိပုဂၢဳိလ္မ်ား၊ တပ္မ(၇၇) မွ တာဝန္ရွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္အတူ သခင္သန္းထြန္း လုပ္ၾကံခံခဲ့ရသည့္ေနရာသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေနရာတြင္ နစ္ျဖဴမ်ားသည္ စခန္းကို ျဗဳန္းစားႀကီး ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့၍ ပလပ္စတစ္ အမိုးအစမ်ား၊ ဝါးတိုင္မ်ားတြင္ စတင္ျပတ္က်န္ရစ္ခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း၊ သခင္သန္းထြန္း အေလာင္း သယ္ယူရာတြင္ အသံုးျပဳရန္အတြက္ ခုတ္ယူသြားသည့္ ဝါးငုတ္တို႔ကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုးေဆး ပုလင္းမ်ား၊ ေသြးစေသြးနမ်ားကိုလည္းေကာင္း ေတြ႔ရွိခဲ့ရသည္။ ထို႔အျပင္ ေမာင္ျမႀကီး၏ ေသနတ္ကို စီအိုင္ဒီ (ရဲမႈခင္းတပ္ဖြဲ႔) သို႔ပို႔၍ စစ္ေဆးျခင္း၊ သခင္သန္းထြန္း လဲက်ခဲ့သည့္ေနရာမွ ေသြးစမ်ားကို ေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္တိတ္ အား ဓာတ္ခြဲၾကည့္ေစျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ သခင္သန္းထြန္းအား ျမႇဳပ္ႏွံထားသည့္ေနရာကို ႏိုဝင္ဘာလ ၂၀ ရက္ေန႔မွစ၍ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ ရွာေဖြခဲ့ရာ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၃ ရက္ မြန္းလြဲ ၁၂ နာရီ မိနစ္ ၂၀ တြင္ ဦးျမ(ရဲေဘာ္ျမ)၏ လမ္းညြန္မႈျဖင့္ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ သခင္သန္းထြန္း၏ ႐ုပ္အေလာင္းသည္ ပလပ္စတစ္ျဖင့္ဖံုးအုပ္ၿပီး ျမႇဳပ္ႏွံခဲ့သည့္ အတြက္ ညာဘက္ လက္ေမာင္းပင္ အသားမ်ား ေရာင္ယမ္းေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ယင္မ်ား မအံုမီ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ယူၿပီး သခင္သန္းထြန္း၏ အေလာင္းကို တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိသည့္ေန႔မွာပင္ ေကာင္းမြန္စြာ သၿဂႋဳဟ္လိုက္ေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကားသြားသည္။ 

သခင္သန္းထြန္း က်ဆံုးေသာအခါ ဇနီး ေဒၚခင္ႀကီးႏွင့္ သား ႏွစ္ေယာက္၊ သမီး တေယာက္ က်န္ရစ္ခဲ့ေလသည္။ သခင္သန္းထြန္း၏ ဇနီး ေဒၚခင္ႀကီး (၉၂) သည္ ၂၀၀၁ ခု ဧၿပီလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္း ျခံအမွတ္ (၅၄) ေနအိမ္တြင္ ကြယ္လြန္ သြားခဲ့ေလသည္။ 

(က) ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ (၁၃) စာ ၁၃၇ . ၁၄၈၊

(ခ) မလိခ ျမန္မာစာေပအဘိဓာန္ပထမတြဲ ၊ သစၥာစာေပ ပတြဲ ၁၉၇၄၊

(ဂ) Who’s who in Burma pp.193.

(ဃ) သခင္သန္းထြန္း၏ ေနာက္ဆံုးေန႔မ်ား ပတြဲ ၊ ဒုတြဲ၊

(င) ေရွ႕သို႔စာေစာင္ တြဲ ၁၄ မွတ္ ၂ (၁၅.၁၂. ၆၈)၊

(စ) ေဒၚခင္မမ (ခင္ခင္သန္း) သခင္သန္းထြန္း၏ သမီးေျပာျပခ်က္မ်ား (၁၆.၃.၀၉)