“ဗိုလ္” ဟူေသာေဝါဟာရ
=============
ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္)
“ဗိုလ္” ဟူေသာေဝါဟာရႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဓိပၸါယ္ရွင္းၿပရန္ ယခုေခတ္လူငယ္မ်ားကို ေမးႀကည့္လွ်င္ ပခံုးတြင္အပြင့္ ၂ ပြင့္တတ္ထားေသာ စစ္အရာရွိဟုသာေၿဖႀကေပလိမ့္မည္။ ၎တို ့၏အေၿဖမွာမမွားေသာ္ လည္း ၿမန္မာဘာသာနွင့္စာေပကိုေလ့လာလိုသူ သုေတသီတေယာက္အတြက္မူ လံုေလာက္ေသာအေၿဖ မဟုတ္ပါ။ ဗိုလ္ဆိုေသာေဝါဟာရ၌ အဓိပၸါယ္နွင့္အသံုး မိ်ဳးစံုရွိၿပီးလ်ွင္ ေကာင္းေသာ အဓိပၸါယ္ရွိသကဲ့သို ့ မေကာင္းေသာ အဓိပၸါယ္လည္း သက္ေရာက္နိုင္ေသာေႀကာင့္ပင္ၿဖစ္၏။
မည္သို႔ပင္ၿဖစ္ေစကာမူ ယခုေခတ္လူငယ္မ်ား၏ဗဟုသုတ၌ “ဗိုလ္”ကို စစ္သံုးအၿဖစ္သာသိထားရၿခင္းကို နားလည္နိုင္ပါသည္။ အေႀကာင္းမွာ ၿမန္မာၿပည္သည္ ၁၉၅၈ ခု စက္တင္ဘာလမွ ယခုအခ်ိန္ထိ (ဦးနု၏ ၿပည္ေထာင္စုပါတီအစိုးရ ဧၿပီလ ၁၉၆၀ မွ မတ္လ ၁ ရက္ ၁၉၆၂ အထိ ကလြဲၿပီး) စစ္အစိုးရမ်ား ေသာ္လည္းေကာင္း အရပ္သားအမည္ခံ စစ္ဗိုလ္လူထြက္ အစိုးရမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ စစ္တပ္ႏွင့္ပတ္သက္ ေသာအစိုးရအဆက္ဆက္ကသာ အာဏာယူထားခဲ့ေသာေႀကာင့္ ဗိုလ္ဆိုေသာေဝါဟာရမွာလည္းစစ္သံုး ေဝါဟာရသေဘာမ်ိဳး ၿဖစ္သြားေသာေႀကာင့္ပင္တည္း။
ေဝါဟာရ၏ဇာစ္ၿမစ္
ဗိုလ္ဆိုေသာေဝါဟာရကို ပါဠိစကား “ဗလ”မွလာသည္ဟုယူဆႀကသည္။ ၿမန္မာအဘိဓါန္မ်ားတြင္လည္း ထိုကဲ့သို ့ပင္ ဖြင့္ဆိုထားသည္။ သိုရာတြင္ ဂ်ာမနီျပည္ ဟိုင္ဒဲလ္ဘဲရ္ဂ္ တကၠသိုလ္ (Universitaet Heidelberg) တြင္ျမန္မာဘာသာကထိကအျဖစ္ပို႔ခ်ခဲ့ေသာဆရာႀကီး ဦးတင္ေထြး M.A, M.Phil. (Lond.) စသည့္ ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားကို ေကာင္းစြာကြၽမ္းက်င္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို ့ကမူ ၿမန္မာစကားစစ္စစ္ၿဖစ္ေႀကာင္း၊ “ပို” မွလာေႀကာင္း၊ သၡိင္စာခီပိုလ္ (သခင္စာခ်ီဗိုလ္) ေက်ာက္စာ၊ သကၤန္းရံုဘုရားေက်ာက္စာ စသည္တို႔ တြင္ “ပိုလ္” ဆိုေသာ ေရးထားမႈမ်ား ၊ အသံုးမ်ားကို ေတြ ့ရေႀကာင္း၊ ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ရႏၲပိုလ္ သည္ ရန္သူကို နွိမ္နွင္းနိုင္ေသာသူဟုဆိုလိုေႀကာင္း၊ ယခုေခတ္အေခၚ အၿဖစ္မူ ဗိုလ္ရန္နိုင္၊ ဗိုလ္ရန္နွိမ္၊ ဗိုလ္ရန္ေအာင္၊ ဗိုလ္ရန္ရွင္း၊ ဆိုသည့္အမည္မ်ိဳ းၿဖစ္ေႀကာင္း ေထာက္ၿပႀကပါသည္။ ၎ ရႏၲပိုလ္ မွ ရႏၲပို ရြာဟု ေခၚသည့္ အရပ္ ၿဖစ္ေပၚလာေႀကာင္း၊ ၎အရပ္မွာ အဂၤလိပ္ၿမန္မာပထမစစ္ပြဲ စစ္ေၿပၿငိမ္း စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သၿဖင့္ အရပ္ေဒသမွာ အမည္အားၿဖင့္ ထင္ရွားသြားေသာ္လည္း ၎အမည္၏ ဇာစ္ၿမစ္ကို သိသူ အလြန္ရွားေႀကာင္း၊ အခိ်ဳ႕လူမ်ားကဆိုလွ်င္ ၿပင္သစ္စကား ေရာင္ေဒဗူ rendezvous (ေတြ႔ဆံုၿခင္း၊ ပူး ေပါင္းခ်င္း) မွလာသည္ဟု ရမ္းကာ ၿဖန္းသန္းေနႀကေႀကာင္း ရွင္းၿပႀကပါသည္။
“ဗိုလ္” အသံုးမ်ား
ၿမန္မာစကားတြင္ “ဗိုလ္” ဆိုေသာ အသံုးကို စစ္ သို ့မဟုတ္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ ့တခုခု၏အရာရွိ အၿဖစ္ ၎၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနွင့္ စီမံခန္ ့ခြဲခြင္ ့အာဏာရရွိထားေသာ အရပ္သားအရာရွိ အၿဖစ္၎၊ သံုးေလ့ရွိသည္။
ၿဗိတိသ်ွ ကိုလိုနီေခတ္အခါက မ်က္ႏွာၿဖဴမ်ား (အထူးသၿဖင့္ ၿဗိတိသွ်မ်ား) သည္ စစ္တပ္၊ လက္နက္ကိုင္ တပ္မ်ား ႏွင့္ အရပ္ဘက္ဌာနမ်ားတြင္ အရာရွိမ်ားၿဖစ္ခဲ့ရကား၊ မ်က္နွာၿဖဴ အားလံုးကို “ဗိုလ္”ဟုေခၚေသာ ေဝါဟာရသစ္ ၿဖစ္ေပၚလာသည္။ အားကစားၿပိဳင္ပြဲမ်ားတြင္မူ “ဗိုလ္” သည္ ခ်န္ပီယံ ၿဖစ္ေႀကာင္းၿပသည္။ လူဆိုး ၊ သူခိုး ၊ ဓားျပဂိုဏ္း တခုခု၏ ေခါင္းေဆာင္ကိုလည္း “ဗိုလ္” ဟု ေခၚေလ့ရွိသည္။
ဥပမာမ်ား
စစ္ဗိုလ္၊ စစ္ပုလိပ္ဗိုလ္၊ ကင္းဗိုလ္၊ ပုလိပ္ဗိုလ္၊ စစ္ရဲဗိုလ္၊ ျပဴေစာထီးဗိုလ္၊ မီးသတ္ဗိုလ္၊ ကာကြယ္ေရး ဗိုလ္၊ ေရႊဓါးဗိုလ္၊ ေရႊလွံဗိုလ္၊ စေသာ အသံုး မ်ားသည္ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ ့အစည္းတခုခု၏ အရာရွိၿဖစ္ ေႀကာင္း ၿပသည္။
ဗိုလ္ထု၊ ဗိုလ္ေၿခ၊ ဗိုလ္ဝင္ခံ၊ ဗိုလ္ရူခံ၊ ဗိုလ္ပါ၊ ဗိုလ္ပံု၊ စေသာအသံုးမ်ားသည္ စစ္ ႏွင့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ ဖြဲ ့မ်ား၏အခမ္းအနားမ်ားတြင္ သံုးေသာေဝါဟာရမ်ားၿဖစ္သည္။
စာတိုက္ဗိုလ္၊ လမ္းဗိုလ္၊ ဆည္ဗိုလ္၊ ဂါတ္ဗိုလ္၊ အေကာက္ဗိုလ္ စေသာ ေဝါဟာရမ်ားသည္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နွင့္စီမံခန္ ့ခြဲေရး တာဝန္ယူထားရေသာ အရပ္ဘက္ဌာနအရာရွိမ်ားအတြက္ သံုးေသာေဝါဟာရမ်ား ၿဖစ္ သည္။
ဓားျပဗိုလ္၊ သူခုိးဗိုလ္၊ သူပုန္ဗိုလ္၊ လူဆိုးဗိုလ္ စေသာ အသံုးမ်ား၌ “ဗိုလ္” သည္ လူဆိုးဂိုဏ္းတခုခု၏ ေခါင္းေဆာင္ၿဖစ္ေႀကာင္း ၿပသည္။
“ဆိုးၾကစို႔တကယ္ဆို၊ ဓားျပဗိုလ္လုပ္ႏိုင္ရဲ႕ေလး” ဟု စေလဦးပုညက စာဖြဲ႔ခဲ့ပါသည္။ စစ္ႀကိဳေခတ္က အဆိုေတာ္ႀကီးေဒၚေမရွင္သီိဆိုခဲ့ေသာ “ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါး”သီခ်င္း၌လည္း “လူဆုိးဗိုလ္ အဂၤုလိမာလ ဟာ သံလ်က္ဓားကို သူ႔လက္ဖ်ားက မခ်ပါ” ဟူေသာ “လူဆုိးဗိုလ္” အသံုးကို ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ အဂၤလိပ္တို႔က သူပုန္ဗိုလ္၊ ဓားျပဗိုလ္၊ လူဆုိးဗိုလ္၊ ဟု ခ်ိဳးႏိွမ္ေရးခဲ့ေသာ ဘုန္းႀကီးဗိုလ္၊ ဗိုလ္ရိုင္၊ ဗိုလ္ရႊဲ၊ ဗိုလ္တာေတ၊ ဗိုလ္စံဖဲ စသည့္ဗိုလ္မ်ားမွာ ျမန္မာမ်ားအတြက္ေတာ့ “မိ်ဳးခ်စ္သူရဲေကာင္း”မ်ားျဖစ္ေပသည္။
ကေလးဗိုလ္၊ ဗိုလ္က်၊ ဗိုလ္လုပ္၊ တပ္ပ်က္ဗိုလ္၊ စေသာ အသံုးမ်ား၌ “ဗိုလ္” သည္ မေကာင္းေသာ အဓိ ပၸါယ္ကို ေဆာင္သည္။
ဗိုလ္စြဲ၊ ဗိုလ္လုပြဲ၊ အႀကိဳ ဗိုလ္လုပြဲ၊ ဗိုလ္မထား၊ ဗိုလ္မေရြး၊ စစ္တုရင္ဗိုလ္၊ က်ားဗိုလ္၊ စေသာ အသံုးမ်ား သည္ အားကစားတခုခုတြင္ ခ်န္ပီယံ ၿဖစ္ေႀကာင္း၊ ၿဖစ္နိင္ရန္ ယွဥ္ၿပိဳင္ေနေႀကာင္းကိုၿပသည္။
အဂၤလိပ္ေခတ္က မ်က္နွာၿဖဴ မ်ားကို ဗိုလ္ထီး ၊ ဗိုလ္မ ဟုေခၚေႀကာင္း ေဖၚၿပခဲ့ၿပီး ၿဖစ္သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ ၎တို ့နွင့္စပ္ဆိုင္ေသာ ဗိုလ္စားပဲ ၊ ဗိုလ္စားငွက္ ၊ ဗိုလ္ေက၊ ဗိုလ္တဲ ၊ ဗိုလ္ထိုင္အိမ္သာ စေသာ အသံုး အႏံႈးမ်ားလည္း ေပၚလာသည္။
အသားျဖဴသူမ်ားကို မ်က္နွာၿဖဴ “ဗိုလ္” ႏွင့္ႏိႈင္းၿပီး ဗိုလ္ၿဖဴ ၊ ဗိုလ္နီ၊ ဗိုလ္ေမာင္၊ ဗိုလ္ႀကီး၊ ဗိုလ္မ ၊ စေသာ အမည္မ်ားေပးတတ္သည္။
အေနာက္နိုင္ငံမ်ားသို ့ပညာေတာ္သင္သြားၿပီး မ်က္ႏွာၿဖဴမမ်ားကို ယူလာခဲ့သူမ်ားလည္းရွိရာ ၎တို ့ကို “ဗိုလ္မလင္” ဟု၎၊ “ဗိုလ္မႀကီးလင္” ဟု ၎ အရပ္စကားျဖင့္ ေခၚႀက၏။ ထိုနည္းတူစြာ မ်က္ႏွာၿဖဴမ်ား နွင့္ရေသာမိန္းမမ်ားကို “ဗိုလ္ကေတာ္”ဟု ေခၚႀက၏။ အခ်ိ ့အေနာက္တိုင္းသားမ်ားမွာ တိုင္းရင္းသူမ်ားကို အတည္တက်မေပါင္းဘဲ အေပ်ာ္မယား အၿဖစ္သာသေဘာထားၿပီး အခ်ိန္တန္လ်ွင္အိမ္ၿပန္ႀကေလေတာ့ ၏။ ၎ “ဗိုလ္” ၏ က်န္ခဲ့ေသာ အေပ်ာ္မယားေဟာင္းကို “ဗိုလ္ကေတာ္က်”ဟုေခၚႀက၏။ အခ်ိဳ ့မိန္းမမ်ား မွာ မ်က္နွာၿဖဴ တေယာက္ၿပီးတေယာက္ေၿပာင္း အေပ်ာ္မယားၿဖစ္ခံရသၿဖင့္ “ဗိုလ္ကေတာ္ ၂ ဆက္က်”၊ “ဗိုလ္ကေတာ္ ၃ ဆက္က်” ဟူ ေသာ အေခၚမ်ားလည္းရွိေသး၏။ မ်က္ခံုးေမႊးဆြဲဟန္၌ပင္ ေသးေသးေရး ေရး ဆြဲထားသည့္ မ်က္ခံုးေမႊးကို “ဗိုလ္ကေတာ့္မ်က္ခံုး” ဟုေခၚႀက၏။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ထို “ဗိုလ္ကေတာ္”၊ “မင္းကေတာ္” တို႔ကို လူထုႀကီးက “မ်က္စိစပါးေမႊးစူး”လာဟန္ရွိခဲ့ပါ သည္။ စစ္ႀကိဳေခတ္က အလြန္နံမည္ႀကီးခဲ့့ေသာ လူရႊင္ေတာ္မ်ားၿဖစ္သည့္ ဓာတ္စီ ႏွင့္ ဓာတ္စံ တို ့က “စက္ႀကီး ၁၃ ပါး ဘုရားရွိခိုး” ကိုမွီး၍ ေပ်ာ္ေစ၊ ျပက္ေစ၊ ကလက္ေစ၊ သေဘာျဖင့္ျပက္လံုးထုတ္ခဲ့ရာ တြင္ “စီးကရက္ဘူး၊ ေလဒီရွဴ းႏွင့္၊ နယူးစတိုင္၊ သားေရအိပ္ကိုကိုင္၍၊ လည္တိုင္အပါး၊ ေဒၚလာၿပားႏွင့္ ၊ ေရႊ သြားတလက္လက္ ဗိုလ္ကေတာ့္စက္” ဟူ၍၎ “ပိုကာ၊ ဂ်ိဳကာ တေန ့လံုး၊ အခ်ိန္ၿဖဳ န္း၍၊ လင္ရံုး ဆင္းခ်ိန္၊ တလိမ္လိမ္ တလူးလူး၊ ေနမေကာင္းဘူးဟု၊ ပူးကပ္မာယာ၊ ႏွိပ္ခိုင္းတာ၊ မ်ားစြာရက္စက္၊ ဖဲ ၿပင္တဲ့ မင္းကေတာ့္စက္။ ” ဟူ၍၎ ထုိေခတ္က ရန္ကုန္အထက္တန္းစားမ်ား၏ ေနထိုင္ပံုကို သေရာ္ ထားခဲ့ပါသည္။
အဂၤလိပ္ ၿမန္မာ ကၿပား သို ့မဟုတ္ မ်က္ႏွာၿဖဴ နွင့္ ၿမန္မာကၿပားမ်ားကို ဗိုလ္ကၿပား၊ အတိုေကာက္အား ၿဖင့္ ေယာက်ၤားဆိုလ်ွင္ ကၿပားထီး၊ မိန္းမဆိုလ်ွင္ ကၿပားမ ဟုေခၚႀကသည္။ ထိုေခတ္ကနံမည္ႀကီးခဲ့ ့ေသာ၊ ဇာတ္ဆရာ ဂရိတ္ ဦးဘိုးစိန္ႀကီးသည္၊ ၎၏ဇာတ္ကို လူပိုစည္ေစရန္ အဂၤလိပ္ ကၿပားမမ်ားကို စုေဆာင္းၿပီး ကၿပားမယိမ္းဟူေသာ အကတခုကိုလည္း ထြင္ခဲ့၏။ ၎ယိမ္းအကမွာ လူႀကိဳက္မ်ား၍ ဇာတ္ရံု၌လူစည္ေသာ္လည္း ဇာတ္နားခ်ိန္တြင္ ၎ကၿပားမ မ်ားကို လာၿပီး “ဒိတ္” လုပ္ ေသာ မ်က္ႏွာၿဖဴ ထီးမ်ား၊ ကၿပားထီးမ်ား ဝင္လာမစဲ တသဲသဲ ၿဖစ္ေနသၿဖင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဦးဘိုးစိန္ႀကီးသည္ ကၿပားမ ယိမ္းကို ၎၏ဇာတ္မွ ၿဖဳတ္ပစ္ခဲ့ရေတာ့ေႀကာင္း စာေရးဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာက ၎၏ “ၿပည္သူ ခ်စ္ေသာ အနုပညာသည္မ်ား” စာအုပ္၌ ေရးထားခဲ့ပါသည္။
ဆရာဦးသိန္းေဖၿမင့္၏ “မင္းတိုင္ပင္” ဝတၱဳ တြင္လည္း ေတာသူေဌးႀကီး ဦးဘိုးကူး မင္းတိုင္ပင္အမတ္ အၿဖစ္ အေရြးခံရရာ ရန္ကုန္သို ့အစည္းအေဝးလာတက္ခ်ိန္ ညပိုင္း၌ ေပ်ာ္ပါးရန္ ဇိမ္မယ္ရွာခိုင္းရာတြင္ “ကၿပားမ” ကို ရွာခိုင္းေႀကာင္း၊ ဇိမ္ေခါင္းက လူစီခင္ခင္ ဆိုေသာကၿပားမေလးတေယာက္ကို ရွာေပး လိုက္ရာ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ႀကီး အလြန္ႀကိဳက္သြားၿပီး “ကၿပားမနဲ႔ ငါညားရမကြဲ ့” ဟု နေဘကာယံနွင့္ ႀကံဳးဝါးေၾကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးၿပီးေသာအခါ လူစီခင္ခင္ကို အရမ္းႀကိဳက္သြားၿပီး မိမိေနေသာ ေတာၿမိဳ ့သို ့ခိုးေၿပးေႀကာင္း၊ အိမ္တြင္မယားႀကီး၊ သားႀကီး၊ သမီးႀကီးမ်ားနွင့္ ၿပႆနာတက္သြားေႀကာင္း၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ႀကီး လူစီခင္ခင္ထံမွ ကာလသားေရာဂါပိုး ကူးစက္ၿပီး ကုရာနထၳိ ေဆး မရွိဘဲ ေသေႀကာင္း၊ ထိုနယ္အတြက္ မင္းတိုင္ပင္အမတ္အသစ္ရရန္ ေရြး ေကာက္ပြဲလုပ္ရဦးမည္ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ သင္ခန္းစာေပး ဝတၱဳကို ဟာသေႏွာၿပီး ေရးထားခဲ့ပါသည္။
ကုလားဗိုလ္ဆို သည္မွာ အဂၤလိပ္နွင့္ကုလား ကၿပားၿဖစ္သည္။
အခိ်ဳ ့ေသာကုလားအစစ္မ်ားသည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာသို ့ဝင္ၿပီး အဂၤလိပ္အမည္၊ စေကာ့အမည္မ်ား ခံ ႀကသည္။ အဂၤလိပ္ မ်ားကလည္း ၎တို ့၏ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေအာင္ၿမင္နိုင္ေစရန္၊ ထို ခရစ္ယာန္ ဘာသာဝင္ကုလား အစစ္မ်ားကို “ကတၱီပါဖိနပ္စီး ေရႊထီးေဆာင္း” ဟုဆိုရမည့္ အခြင့္အေရးေပးထားခဲ့ ေလေတာ့ရာ ၎ ေဘာင္းဘီ၀တ္ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ကုလားအစစ္မ်ားသည္ ကမ္းမၿမင္လမ္းမၿမင္ ဘဝင္ၿမင့္ႀကေလေတာ့၏။ ေဘာင္းဘီ၀တ္ မ်က္ႏွာျဖဴမ်ားကို တုိင္းရင္းသားမ်ားက သခင္ေခၚရၿပီး ဘုရား ထူးေနရေသာေခတ္ျဖစ္ေလရာ ၎ ေဘာင္းဘီ၀တ္ ကုလားမ်ားသည္လည္း အေခ်ာင္ဝင္သခင္အခၚခံ၊ ဘုရားထူးခံကာ မ်က္ႏွာၿဖဴအစစ္မ်ားထက္ပင္ ဟိတ္ ဟန္ ဂိုက္ထုတ္၍ ၿမန္မာမ်ားကို ႏိွမ့္ခ်ဆက္ဆံေလ့ ရွိသည္။
မ်က္ႏွာျဖဴမဟုတ္ေသာ ေဘာင္းဘီ၀တ္ ပညာ၀န္ေထာက္တဦး ဆရာႀကီး ဦး၀န္ (မင္းသု၀ဏ္) ငယ္စဥ္ ကေနခဲ့သည့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းအတြင္း ေနာက္ပိတ္ဖိနပ္ႀကီး မခၽြတ္ဘဲ ၀င္လာရာ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္း သား တရာေက်ာ္က ထုိကုလားမဲ ပညာ၀န္ေထာက္ကို ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ၊ တႀကိမ္၊ ႏွစ္ႀကိမ္၊ သံုး ႀကိမ္ေျမာက္ေအာင္ ထိျခင္းႀကီးငါးပါးျဖင့္ ဖူးေျမာ္မာန္ေလွ်ာ့ကန္ေတာ့ခဲ့ရပါေၾကာင္းကို ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီး ဦး၀န္ေရးေသာ “သာဓုေခၚ၍ အမွ်ေ၀ပါ၏” ေဆာင္းပါးတြင္ ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။
“ေအာင္ဆုၾသဘာ၊ မဂၤလာျဖင့္၊ ဆယ္ျဖာလက္ေျမွာက္၊ ဆက္ခါေလွ်ာက္ပိမ့္၊ ခိုင္ေဆာက္ေအာင္လံ၊ ဂ ရိတ္ ၿဗိတန္ႏွင့္၊ ႏိုင္ငံအိႏၵိယ၊ အစိုးရသည့္၊ ဘ၀သခင္၊ ေဂ်ာ့ဘုရင္ႏွင့္၊ အရွင္မိဖုရား၊ ျမတ္ႏွစ္ပါးတို ့၊ တိုင္း ကားစိုးစံ၊ ျပည္ႏိုင္ငံကို၊ ရန္မာန္ကင္းၿပီး၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး၍၊ သက္ေတာ္ရွည္စြာ၊ ဆယ္ျဖာဓမၼ၊ သဂၤဟႏွင့္၊ နာယကဂုဏ္၊ ကိုယ္လံုးၿခံဳ၍၊ တိမ္မႈန္မသန္း၊ လျပည့္၀န္းသို ့၊ ေရႊနန္းေပၚထက္၊ ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုး၊ ဥစၥာစိုး သည္၊ တန္ခိုးေနသို ့ ထြန္းေစေသာ၀္” ဟူေသာ ပၪၥမေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ႏွင့္ေမရီမိဖုရားတို႔၏ ဘုန္းေတာ္ ဘြဲ႔ မဂၤလာဧကပိုဒ္ရတုကို ေတာေရာၿမိဳ ့ပါ ႏႈတ္တိုက္က်က္မွတ္ခိုင္းၿပီး စာသင္ေက်ာင္းတိုင္းတြင္ ေက်ာင္း မတက္မီ သီဆိုကာ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ရေၾကာင္းကို ဆရာႀကီး ဦး၀န္ (မင္းသု၀ဏ္) က “သာဓုေခၚ၍ အမွ်ေ၀ပါ၏” ေဆာင္းပါးတြင္ေရးျပခဲ့ပါသည္။
၎မ်က္ႏွာျဖဴမဟုတ္ေသာ ေဘာင္းဘီ၀တ္တို႔ (ဝါ) ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ ကုလားအစစ္မ်ားအေၾကာင္း ႏွင့္အဂၤလိပ္တို ့၏ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အေႀကာင္းကို ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ေဟာင္း ေဒါက္တာထင္ေအာင္ကလည္း ေအာက္ပါအတိုင္းေရးခဲ့သည္။
“In addition, they divided the people in the plain into racial groups, namely Burmese, Indians, Anglo-Indians, and the Karens, on the excuse that racial minorities were entitled to special protection by the British government. Anglo-Indians included Anglo-Burmese, whose number was small because intermarriage between the British and the Burmese was not common. The total population of Anglo-Indians themselves was small and the majority of them had come from India; except that they wore trousers and coats and had English names, they were really Indians and could have been classified as such”. (See details: Maung Htin Aung, A History of Burma, Columbia University Press, 1967, p. 286)
အဂၤလိပ္တို ့၏ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တြင္ အပန္းေျဖရိပ္သာမ်ား၊ “ကလပ္”မ်ား (clubs) ၌ပင္ လူျဖဴမ်ား အတြက္တခု၊ တနည္းအားျဖင့္ ပထမတန္းစား “ကလပ္”။ ကျပားမ်ားအတြက္တခု၊ တနည္းအားျဖင့္ ဒုတိ ယတန္းစား “ကလပ္”။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္တခု၊ တနည္းအားျဖင့္ တတိယတန္းစား “က လပ္”စသည္ျဖင့္ခြဲထားသည္။ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္အိႏိၵယတိုင္းရင္းသား ကုလားမ်ားသည္ တတိ ယတန္းစား “ကလပ္” သာတက္ခြင့္ရသည္။ သို႔ေသာ္ ၎မ်က္ႏွာျဖဴမဟုတ္ေသာေဘာင္းဘီ၀တ္ကုလား မ်ား (ဝါ) ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ကုလားအစစ္မ်ားသည္ ဒုတိယတန္းစား”ကလပ္”တက္ခြင့္ရသျဖင့္အလြန္ ဘဝင္ၿမင့္ႀကကာဘဝမွန္ုကိုေမ့သြားၾကၿပီး ကုလားဟုအေခၚမခံလိုႀကဘဲ “ဗိုလ္ကၿပား” (အဂၤလိပ္ ၿမန္မာ ကၿပား) ဟု အေခၚခံလိုႀကသည္။ ျမန္မာမ်ားကိုလည္း “ငံု႔ၾကည့္ၾကည့္ၿပီး” တခုခုျမည္ တြန္ေတာက္တီး စရာေပၚလာပါက “You Burmese are —“(မင္းတု႔ိ ဗမာေတြဟာ ——-) ဟု အမိ်းခိုက္ၿပီး ခ်ိဳးႏိွမ္ေျပာ ေလ့ရွိသျဖင့္ ၎တို ့ကို ႀကည့္မရေသာ ၿမန္မာမ်ားကလည္း သူတို႔ကို “ကုလားဗိုလ္” (အဂၤလိပ္နွင့္ကုလား ကၿပား) ဟုပင္မေခၚဘဲ “ဗိုလ္ႀကက္ေခ်း”ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ဗိုလ္ႀကက္ေခ်းကုလား”ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ဗိုလ္ရူး” (ဗူးယို)ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ဗိုလ္စုတ္” ဟုူ၍ လည္းေကာင္း ႏွိမ့္ခ် ေခၚေဝၚႀကေလေတာ့သည္။
၎”ဗိုလ္ႀကက္ေခ်း”တို ့၏အၿပဳအမူကို ၿမန္မာမ်ားတြင္မက ၿမန္မာၿပည္ေပါက္ကုလားမ်ား (ဟိႏၵဴ၊ မူဆ လင္၊ ဆစ္ခ္ စသည္မ်ား) ႏွင့္ ၿမန္မာၿပည္ ေရာက္ အၿခားကုလားမ်ား ကလည္း “ဘိန္းစားခ်င္း အတူတူ ေျပာင္းတလံုးပိုရွဴခ်င္သည္” ဟုယူဆၿပီး လံုးဝႀကည့္မရေတာ့ဘဲ “ဗိုလ္ႀကက္ေခ်းထီး”ကို အူရဒူဘာသာ ၿဖင့္ “စူဝက္ကဘခ်ား” (ဝက္၏သား) ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ဗိုလ္ႀကက္ေခ်းမ”ကို “စူဝက္ကီးဘခ်ီး” (ဝက္ ၏သမီး) ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ တနည္းအားၿဖင့္ “မိ်ဳးမစစ္၊ အမိ်ဳးယုတ္” ဟု ႏွိမ့္ခ်ေခၚႀကေလေတာ့သည့္ အျပင္ အဆက္အဆံမလုပ္ဘဲ ဝိုင္းပယ္ထားၾက၏။
ျမန္မာစစ္စစ္ျဖစ္လ်က္ အေနာက္တိုင္းသားဂိုက္ဖမ္းေနသူမ်ားကိုလည္း “ဗိုလ္ရူး” ဟူ၍၎၊ မစၥတာ “ဘူး ယို” ဟူ၍၎၊ “ဖ႐ုံယို”ဟူ၍၎၊ “ဗိုလ္ႀကီးမိတ္အင္ဘားမား” ဟူ၍၎ “ကင္ပြန္းတပ္”ၾကေလေတာ့သည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္စစ္တပ္ဖြဲ႔ပံု
တပ္သား၅ေယာက္ အစုကို တအိုးစားဟုေခၚသည္။ ၂ အိုးစား သို ့မဟုတ္ တပ္သား ၁၀ ေယာက္ကို အ ႀကပ္တေယာက္က အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ စုစုေပါင္း ၁၁ ေယာက္ၿဖစ္သည္။ ေသြးေသာက္တေယာက္က အႀကပ္ ၅ေယာက္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ေသြးေသာက္တေယာက္၏ေအာက္တြင္၊ တပ္သား ၅၀ နွင့္ အ ႀကပ္ ၅ ေယာက္၊ စုစုေပါင္း၅၅ ေယာက္ ရွိသည္။ ေသြးေသာက္ ၂ ေယာက္ကို တပ္မွဴ းတဦးက အုပ္ခ်ဳပ္ သည္။ ထို ့ေႀကာင့္တပ္မွဴ းတေယာက္၏ေအာက္တြင္တပ္သား ၁၀၀၊ အႀကပ္ ၁၀ ေယာက္၊ေသြးေသာက္ ၂ေယာက္၊ စုစုေပါင္း ၁၁၂ ေယာက္ ရွိသည္။ ဗိုလ္တေယာက္က တပ္မွဴ း ၅ ေယာက္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည္၊ ထိုေႀကာင့္ ဗိုလ္တေယာက္၏ေအာက္တြင္ တပ္သား ၅၀၀ ၊ အႀကပ္ ၅၀၊ ေသြးေသာက္၁၀ ေယာက္၊ တပ္ မွဴ း၅ ေယာက္၊ စုစုေပါင္း ၅၆၅ ေယာက္ရွိသည္။
ၿမန္မာဘုရင့္တပ္မေတာ္၏ အႀကီးဆံုးစစ္သူႀကီး ကို ဗိုလ္မွႉး ဟုေခၚသည္။ မဟာဗႏၶဳလ၏ရာထူးမွာ ဗိုလ္ မွႉးဝန္ႀကီးၿဖစ္သည္။ ထို ့ေႀကာင္ ့ထိုေခတ္ကဗိုလ္မွႉးဆိုသည္မွာ ယခုေခတ္အေခၚ “ဖီးမာရွယ္” သို ့မဟုတ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွႉးႀကီးၿဖစ္သည္။
မဟာဗႏၶဳလ၏လက္ေထာက္ ၿမဝတီမင္းႀကီး ဦးစ၏ရာထူး မွာစစ္ကဲ ၿဖစ္သည္။ ထို ့ေႀကာင့္စစ္ကဲ ဆုိသည္ မွာ ( Second in Command ) ဒုတိယ စစ္ေသနာပတိၿဖစ္သည္။ ဗိုလ္မွႉးနွင့္ စစ္ကဲေအာက္ရွိရာထူး သို ့မ ဟုတ္ တတိယ အႀကီးဆံုးစစ္ဗိုလ္ႀကီးကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဟု ေခၚသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ေအာက္ရွိ ရာထူးကို ဗိုလ္မင္း ဟုေခၚသည္။
ရခိုင္စကားတြင္ ဗိုလ္မင္း (ရခိုင္သံျဖင့္ဗိုလ္ေမာင္း) သည္ မ်ိဳးႏြယ္စုတခု၏အႀကီးအကဲ (ဝါ) နယ္တနယ္ ၏အႀကီးအကဲ၊ ေစာ္ဘြား သေဘာမိ်ဳးျဖစ္သည္။ ရခိုင္တို႔ကအေနာက္ျပည္ဟုေခၚေသာ စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္းေဒသရွိ ရခိုင္အမ်ားစုေနရာ ဌာနကို “ဗိုလ္မင္းေထာင္” (ဗိုလ္ေမာင္းေထာင္) ဟုေခၚၿပီးနယ္၏ အႀကီးအကဲ ဗိုလ္မင္း (ဗိုလ္ေမာင္း) ကို ဘဂၤလားဒက္ရွ္အစိုးရက နယ္တနယ္၏အႀကီး အကဲ၊ ေစာ္ဘြား အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳရသည္။ “ဗိုလ္မင္းေထာင္”၊ “ဖလန္ေထာင္”၊ “သက္ေထာင္”စေသာနယ္မ်ားရိွသည္။
ဗိုလ္မွႉး ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ လြဲမွားဘာသာျပန္မိျခင္း
ျပန္ေကာက္ရေသာ္ ၿမန္မာဘုရင္ေခတ္ကတပ္မေတာ္တြင္ဗိုလ္မွႉးသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၊ ဗိုလ္မင္းတို ့ထက္ ရာထူးႀကီးၿမင့္သည္။ ၿမန္မာနိုင္ငံသည္ ၁၈၈၆ ခုနွစ္မွစ၍ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီၿဖစ္သြားၿပီး ၿမန္မာစစ္တပ္မ်ား မရွိေတာ့ေပ။ ၿဗိတိသ်ွတို ့ဖြဲစည္းေသာ ဘားမားရိုင္ဖယ္စစ္တပ္တြင္လည္း ဗမာ ႏွင့္ အၿခားဗုဒၵဘာသာဝင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို ဝင္ခြင့္မၿပဳ ၊ စစ္ပုလိပ္တပ္တြင္လည္း ဝင္ခြင့္မေပး၊ တပ္သားအမ်ားစုမွာ ခရစ္ယာန္ ဘာသာသို ့ေၿပာင္းဝင္ထားၿပီး ၿဖစ္ေသာ ခ်င္း၊ ကခ်င္ႏွင့္ ကရင္မ်ားသာၿဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္၎တု႔ိသည္ King’s Commission ေခၚ ဘုရင္က တိုက္ရိုက္ခန္႔သည့္ ရာထူးမ်ားကိုမရဘဲ (Governor General’s Commission ) ေခၚ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကခန္႔သည့္ ရာထူးမ်ားကိုသာရခဲ့ၾကသည္။ ၎ရာထူးမ်ားမွာ အေခၚ အေ၀ၚကြဲသလို ရသည့္လစာမ်ားလည္း ျခားနားၾကပါသည္။ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကခန္႔သည့္ စစ္ဗိုလ္၊ စစ္သား မ်ားကို ဂ်မဒါ။ ဆူေဗဒါ ။ ရိုင္ဖဲမင္း စသည္ျဖင့္ေခၚၿပီး King’s Commission ကခန္႔သည့္ စစ္ဗိုလ္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံတကာအေခၚအေ၀ၚအတိုင္း လက္ဖ္တင္နင္။ ကက္ပတိန္။ ေမဂ်ာ စသည့္ရာထူးမ်ားျဖင့္ ပိုေကာင္း ေသာလစာႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ား ရၾကပါသည္။ ၿဗိတိသ်ွမ်ားသည္ ဗုဒၵဘာသာဝင္မ်ား၊ အထူးသၿဖင့္ လူမ်ား စု ဗမာမ်ားကို လံုးဝအယံုအႀကည္မရွိ၊ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ေပးလိုစိတ္မရွိခဲ့ေပ။
ပထမကမာၻစစ္ႀကီးၿဖစ္လာေသာအခ်ိန္ (၁၉၁၄ – ၁၉၁၈) စစ္သားမ်ားအလြန္လိုအပ္လာေသာအခါတြင္မွ ဗမာမ်ားကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ အၿဖစ္ စစ္ထဲဝင္ခြင့္ၿပဳသည္။ ထိုၿမန္မာစစ္သားမ်ားမွာလည္း တိုက္ခိုက္ေရး တပ္သားမ်ားမဟုတ္၊ ေဆးတပ္သား မ်ား (Medical Corps) ႏွင့္ “ဆပ္ပါမိုင္းနားတပ္” (Sapper and Miners) ေခၚ ဗံုးေထာင္ဗံုးရွင္းေရး တပ္သားမ်ားသာၿဖစ္သည္။ ၎တို ့ကို ယခုေခတ္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ဟုေခၚေနသည့္ “မက္ဆိုပိုေတး မီးယား” စစ္ေၿမၿပင္သို ့ေစလႊြတ္သည္။ နာမည္ေက်ာ္ သီခ်င္းေရးဆရာ နန္းေတာ္ေရွ႕ဆရာတင္သည္ “မက္ဆို ပိုေတးမီးယား” စစ္ေၿမၿပင္တြင္ ေဆးတပ္သား ျဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ ရေတာင့္ရခဲ King’s Commission ရာထူးကိုလည္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ထဲမွ ၄ဦးကို ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။ ေနာင္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ အႀကံေပးျဖစ္လာမည့္ ဦးတင္ထြဋ္မွာ ၎ေလးဦးထဲမွ ၀ါ အရင့္ဆံုးစစ္ဗိုလ္ျဖစ္ သည္။ (၁၉၄၈ ခု လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခါစက ဦးတင္ထြဋ္သည္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးျဖစ္လာသည္။ ေရာင္စံု သူပုန္မ်ား မ်ားျပားလာ၍ ၁၉၄၈ ခု ဩဂုတ္လကုန္တြင္ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ကဲဘိနက္ဝန္ႀကီးအျဖစ္မွ ႏႈတ္ထြက္ခဲ့ၿပီး “ေသာင္းက်န္းမႈႏိွမ္နင္းေရးတပ္”ကို ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ရာထူးျဖင့္ ဦးစီးခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ ခု စက္တင္ ဘာလ ၁၇ ရက္ ည ၁၁နာရီအခိ်န္တြင္ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္လမ္းရွိ သူအယ္ဒီတာခ်ဳပ္လုပ္ေသာ New Times of Burma သတင္းစာတိုက္ေရႇွ႕၌ ႏိုင္ငံေရးရန္သူမ်ား၏ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ျခင္းခံရသည္။ အေၾကာင္းစံုကို ေၾကးမံုဦးေသာင္း၏ “သန္းထြန္းေရ ဗိုလ္ခ်ပ္တင္ထြဋ္လာၿပီေဟ့” Voice of Burma 624, September 23, 2007, Page 4 တြင္ၾကည့္ပါ။)
ထို ့ေႀကာင့္ ၂၀ ရာစု အစပိုင္းတြင္ဖြားၿမင္ေသာ ၿမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ၿမန္မာစစ္တပ္၏ ရာထူးအဆင့္ အတန္းနွင့္အေခၚအေဝၚမ်ားကို မသိေတာ့ေခ်။ ရလာဒ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို ့ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ကို ၁၉၄၁ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္အကူအညီၿဖင့္တည္ေထာင္ေသာအခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းအပါအဝင္ ရဲေဘာ္၃က်ိပ္ဝင္တို ့သည္ ေရွးရိုး အစဥ္အလာ ၿမန္မာစစ္ရာထူးမ်ားကို မသိ ေတာ့ေခ်။ ထိုေႀကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကို အႀကီး ဆံုးရာထူးဟုထင္မိကာ၊ ဗိုလ္မွႉးကို “ေမဂ်ာ” အဆင့္နွင့္သာ ဘာသာၿပန္ခဲ့မိႀကသည္။ ထိုေႀကာင့္လည္း ဗိုလ္မွႉးေအာင္ဆန္း ျဖစ္ခဲ့ရမည့္အစား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
ၿမန္မာအဘိဓာန္အက်ဥ္းခ်ဳပ္၌လည္း “ဗိုလ္မွႉး”ကို ဗိုလ္ႀကီးအထက္ ဒုတိယဗိုလ္မွႉးႀကီးေအာက္ရာထူး ဟု သာရွင္းျပထားၿပီးယခုေခတ္ ၿမန္မာအဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ အားလံုးလိုလို၌ပင္ ဗိုလ္မွႉးကို “ေမဂ်ာ”ဟုသာ အဓိပၸါယ္ေပးထားရကား ၿမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၆ အဂၤလိပ္ၿမန္မာ ပထမစစ္ပြဲ ၊ ဘႀကီးေတာ္ ဘုရားၿပန္ ေသာအမိန္ ့ “မဟာဗႏၶဳလ အားဗိုလ္မွႉးအၿဖစ္ခန္ ့အပ္ၿပီးရာမူး ပန္းဝါ စစ္မ်က္နွာသို ့ခ်ီေစရမည္” ဟူေသာ အပုိဒ္ကို “Maha Bandoola is promoted to the rank of Field Marshal” ဟုဘာသာျပန္ရမည့္အစား ၎ အဘိဓာန္ကို အသံုးခ်၍ဘာသာၿပန္လိုက္ပါက “Maha Bandoola is promoted to the rank of Major ဟုသာၿပန္ႀကေပေတာ့မည္။ ၿမန္မာစာေပနွင့္သမိုင္း ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားအတြက္မွာမူ ဖဦးထုပ္ကို ရမရစ္ဘဲစသတ္ကာ “အမေလး၊ ဖစ္မွဖစ္ရေလ၊ ဒုကၡပါဘဲ၊ ငါတို ့စစ္သူႀကီး မဟာဗႏၶဳလ ခမ်ာေတာ့ ေသၿပီး အႏွစ္ ၂၀၀ ေလာက္ႀကာမွ ရာထူးခ် ခံေနရပါပေကာ” ဟုသာၿငီးၿငဴရေတာ့မည္လား မသိေပ။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး၊ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးဆိုသည့္ရာထူးမ်ား
ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး၊ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးဆိုသည့္ရာထူးမ်ားမွာလည္း ၁၉၈၈ ခုေနာက္ပိုင္းမွေပၚလာေသာ ရာထူးမ်ားႏွင့္အေခၚၿဖစ္သည္။ Senior General, Vice Senior General ဆိုေသာစကားလံုးမ်ားကိုလည္း အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္မ်ား၌မေတြ႔ရေပ။ Wikipedia ၌လည္းမပါပါ။
ယခင္က “ဖီးမာရွယ္” ကို စစ္သူႀကိီး ဟုသာဘာသာၿပန္သည္။ ပထမ ကမၻာစစ္အတြင္းက ထင္ရွားသည့္ “ဖီးမာရွယ္” ႀကီးမ်ားၿဖစ္ေသာ ဂ်ာမနီမွ ဟင္ဒင္ဘုဂ္ Paul von Hindenburg ၊ ၿပင္သစ္မွ မာရွယ္ေပတန္း Philippe Pétain ၊ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းက ေက်ာ္ၾကားသည့္ “ဖီးမာရွယ္”မ်ားၿဖစ္ေသာ ေမာင္ဂိုမာရီ Bernard Montgomery (ၿဗိတိသ်ွ) “၊ ရုမ္းမဲလ္ Erwin Rommel (ဂ်ာမန္)၊ ေတရာအုခ်ိ Hisaichi Terauchi (ဂ်ပန္)၊ ဇူးေကာ့ဗ္ Georgy Zhukov (ရုရွား) တို ့ကိုလည္း စစ္သူႀကီး ဟုသာဘာသာၿပန္သည္။
တခါတရံဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးဟုလည္းေရးသည္။ သို ့ေသာ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးဆိုေသာေဝါဟာရမွာ အသံုးမတြင္။ ကမၻာ့ သမိုင္းစာအုပ္မ်ား၌လည္း ၿဗိတိသ်ွစစ္သူႀကီး ေမာင္ဂိုမာရီ၊ ဂ်ာမန္စစ္သူႀကီး ရုမ္းမဲလ္ ဟုသာေရးသည္။ အေမရိကန္စစ္တပ္တြင္ “ဖီးမာရွယ္”ဆိုေသာရာထူးမရွိ၊ ႀကယ္ငါးပြင့္တပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ရာထူးမ်ားသာ ရွိ သည္။ ၎တို ့ကို Five Star General ဟုသာေခၚသည္.။ Senior General ဟုမေခၚ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး မက္ အာသာ Douglas MacArthur နွင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အိုင္ဆင္ေဟာင္ဝါ Dwight D. Eisenhower တို ့မွာ ႀကယ္ငါးပြင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားၿဖစ္သည္။ ႀကယ္ငါးပြင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးကိုလည္း စစ္ႀကီးမ်ားျဖစ္ေနခိ်န္၌ သာ တပ္ေပါင္းစုဦီးမႉးရာထူးယူရမည့္သူကိုသာေပးသည္။ စစ္ႀကီးမ်ားမျဖစ္ေသာအခ်ိန္တြင္ ၾကယ္ေလး ပြင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးမ်ားသည္ အျမင့္ဆုံးစစ္ရာထူးျဖစ္သည္။
Wikipedia ၏အဆိုအရ “ဖီးမာရွယ္”နွင့္ႀကယ္ငါးပြင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးထက္ၿမင့့္ေသာ အႀကီးဆံုး စစ္ဗိုလ္ ႀကီးကို Generalissimo ဟုေခၚသည္။ လူၿပိန္းနားလည္ေအာင္ အလြယ္ဆံုးအရွင္းဆံုးေျပာရလွ်င္
Generalissimoဂ်င္နရယ္လစ္ဇီမို ဆိုသည္မွာ “စစ္ဘုရင္”၊ “စစ္အာဏာရွင္” သာျဖစ္သည္။ တရုတ္ၿပည္ မွ ခ်န္ေကရွိတ္နွင့္ စပိန္မွ ဖရန္ကို တို ့မွာ Generalissimo မ်ားၿဖစ္သည္။ သို ့ေသာ္၎တို ့အမည္ကို ၿမန္ မာ လို ေရးေသာအခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခ်န္ေကရွိတ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဖရန္ကိုသို ့မဟုတ္ ဂ်င္နရယ္ လစ္ဇီမို ခ်န္ ေကရွိတ္၊ ဂ်င္နရယ္လစ္ဇီမို ဖရန္ကို စသၿဖင့္သာေရးခဲ့သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ Senior General ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉး ႀကိီး ဆိုသည္ ့ရာထူးနွင့္အေခၚမွာ ၿမန္မာၿပည္၌သာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထြင္ခဲ့ေသာ ရာထူးနွင့္ အမည္ ၿဖစ္သည္။
ဦးေနဝင္းခမ်ာမွာ ထိုရာထူးနွင့္အေခၚကို မထြင္ခဲ့မိသၿဖင့္ ေသရြာမွေနာင္တရေကာင္းရမိေနေပလိမ့္မည္။ သူေကာင္းစားခဲ့စဥ္ကဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းဟုသာအေခၚခံခဲ့ရၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကိီးေနဝင္း သို ့မဟုတ္ Senior General Ne Winဟုအေခၚမခံခဲ့ရဘဲ ေသရြာလားခဲ့ရျခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ အကယ္၍သာ အနာဂတံသ ဉာဏ္ေတာ္ရခဲ့ေသာရဟန္းေတာ္တပါးပါးကေသာ္၎၊ ပုဂၢိဳလ္ထူးတဦးဦးကေသာ္၎ သူ႔တပည့္မ်ားသည္ တရုတ္ဇာတ္ထဲကလို “စူ႔ထက္စူ လူစြမ္းေကာင္း” လုပ္ျပကာ ဆရာ့ထက္လက္စြမ္းျပေတာ့မည္ကို ႀကိဳျမင္ ခဲ့ရၿပီးေဟာထားခဲ့ပါက မည္သူ႔ကိုမွ် “ဗိုလ္မထား” လိုခဲ့ေသာ ဗိုလ္ေနဝင္းသည္ ဂ်င္နရယ္ လစ္ဇီမို ေနဝင္း ဟုအေခၚခံခဲ့ေကာင္းခံခဲ့ေပလိမ့္မည္။
“ဗိုလ္”ဟူေသာေဝါဟာရကို စစ္တပ္ပိုင္သေဘာမ်ိဳ းလုပ္လာႀကျခင္း
၁၉၆၂ ခုနွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ “ဗိုလ္”ဟူေသာေဝါဟာရကို စစ္တပ္ပိုင္ သေဘာမ်ိဳ းလုပ္လာႀကသည္ကို ထင္ထင္ရွားရွားေတြ ့နိုင္ေပသည္။ ဥပမာ ယခင္က “ဗ” နွင့္ “ဗိုလ္”ဟုေရးခဲ ့ေသာ မ်က္နွာၿဖဴမ်ားကို “ဘ” ၿဖင့္ “ဘို” ဟုေၿပာင္းေရးေစသည္။ ဗိုလ္ၿဖဴ ၊ ဗိုလ္နီ၊ ဗိုလ္ေမာင္၊ ဗိုလ္ႀကီး၊ ဗိုလ္မ ၊ စေသာ လူအမည္မ်ား ကိုလည္း “ဘ” ၿဖင့္ ေၿပာင္းကာ ဘိုၿဖဴ ၊ ဘိုနီ၊ ဘိုေမာင္၊ ဘိုႀကီး။ ဘိုမ ဟုသတ္ပံုေၿပာင္းလဲ ေရးေစသည္။ သို႔ရာတြင္ မ်က္ႏွာျဖဴ “ဗိုလ္” ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးေပၚေပါက္လာေသာ ဗိုလ္စားပဲ ၊ ဗိုလ္စားငွက္ ၊ ဗိုလ္ေက၊ ဗိုလ္တဲ ၊ ဗိုလ္ထိုင္အိမ္သာ စေသာ အသံုးအနွံုးမ်ားကိုကား “ဗ” နွင့္ “ဗိုလ္”ဟု ယခင္က အတိုင္းသာေရး ေနသျဖင့္ ယင္းသတ္ပံုက်မ္းဝိေရာဓိျဖစ္ေနပံုမွာ “လယ္ျပင္ဆင္သြားသလို” ထင္ရွားေနေပသည္။ ၎ျပင္ ၿမန္မာသတ္ပံုက်မ္းမ်ားႏွင့္အဘိဓာန္မ်ားတြင္ “ဘို” ကိုမေတြ႔ရပါ။ ေရႊဘို၊ မုဆိုးဘို တို႔မွလြဲၿပီး “ဘို” အသံုး အလြန္ရွားပါသည္။
ၿမန္မာဘာသာ၌ “ဗ” ေရးနည္း ႏွင့္ “ဘ“ ေရးနည္းမွာ ေရွး ပေဝဏီကပင္ ကြဲၿပားၿခားနားခဲ ့ၿပီးၿဖစ္သည္။ အသံထြက္ တူေသာ္လည္း၊ စာလံုးေပါင္း မတူ၊ အမ်ားအားၿဖင့္ ပါဠိဘာသာ နွင့္ အၿခားဘာသာတို ့မွလာ ေသာစကားလံုးမ်ားကို “ဗ” ၿဖင့္ေရးသည္။ “ဘ” ၿဖင့္မေရးပါ။ ဥပမာ။ ဗုဒၵ ၊ ဗာရာဏသီၿပည္၊ ဗိမိၼသာရမင္း၊ နိဗၺာန္၊ အိုင္ယာလန္ၿပည္မွ ဒဗၺလင္ၿမိဳ႕ စသည္တို ့ကို “ဗ” ၿဖင့္ ေရးရသည္။ “ဘ” ၿဖင့္မေရးရပါ။ လူ႔ဘံု၊ နတ္ဘံု၊ စသည္တို ့သည္ ဘုမၼိ မွလာသၿဖင့္ “ဘ”ၿဖင့္ေရးရမည္။ ၿမန္မာစာအေရးတြင္ ေသးေသးတင္နွင့္ “မ”သတ္တူသည္၊ ေသးေသးတင္ဆိုသည္မွာ “မ”သတ္ကိုအတိုေကာက္ ေရးထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ ေရႊဘို ၊ မုဆိုးဘို စသည္တို ့ကို ဘကုန္းလံုးႀကီးတင္ တေခ်ာင္းငင္ “ဘို” ဟုသာေရးသည္။ မည္သည့္အခါကမွ “ဗ” ၿဖင့္မေရး။
ၿမန္မာတို ့တြင္ ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ ဆိုေသာ စကားရွိသၿဖင့္ ဘ၊ ဖ၊ ႏွင့္ ပ အခ်ိဳ႕မကြဲသည္ ့ အေရးမ်ားရွိခဲ ့သည္။ ဥပမာ။ ကုလားပဲ၊ ဟု “ပ” ၿဖင့္ေရးေသာ္လည္း၊ ကုလားဘဲဟု “ဘ” သံထြက္သည္။
သို ့ရာတြင္ မတ္ပဲ၊ ပဲနီေလး၊ ပဲေတာင့္ရွည္ စသည္တို ့တြင္ “ပ”သံသာထြက္သၿဖင့္၊ သတ္ပံု အမွန္မွာ “ပ” ၿဖင့္ေရးေႀကာင္းထင္ရွားသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ေမွာ္ဘီ ဟုေရးေနႀကေသာၿမိဳ ့ကို ယခင္က မြန္ဘာသာ အေခၚအေဝၚ အတိုင္း ေမွာ္ပီ ဟုသာေရးခဲ့သည္။ ေမွာ္ပီဆရာသိန္း၏အမည္ပင္ “ပ”ၿဖင့္ပီထားခဲ့သည္။
“ဘ”နွင့္ “ဖ”အေရးအသားမ်ားမွာလည္း ၁၉၅၀ ခုနွစ္မ်ားအထိ မကြဲၿပားေသး။ ဥပမာ ယခုေခတ္ေရးေန ႀကေသာ ဖားသတၱဝါ၊ ဖတ္စာ စသည္တို ့ကို ထိုေခတ္က “ဘား၊ ဘတ္စာ” ဟုသာေရးထားၿပီး ဖတ္ေသာ အခ်ိန္တြင္မူ ေရးေတာ့အမွန္၊ ဖတ္ေတာ့အသံဟုူေသာထံုးကို ႏွလံုးမူ ၍ “ဖ”သံၿဖင့္၊ ဖတ္ရသည္။ အဂၤလိပ္ ေခတ္က နံမည္ႀကီးခဲ့ေသာဇာတ္မင္းသားႀကီးဦးဘိုးစိန္က ၎၏အမည္ကို “ဘ”ၿဖင့္ေပါင္းခဲ့ေသာ္လည္း အသံထြက္မွာ မူ “ဖ” အသံထြက္သည္။ ထိုေခတ္က ဝဇီရာဗုဒၵိ ေခၚ သဒၵါ ဘုရားဟု ဘြဲ ့ရခဲ့ေသာ ၿမန္မာ စာပညာရွင္ႀကီး ဦးဖိုးစိန္ကေတာ ့”ဖ”သံထြက္သမွွ်ကို “ဖ” ၿဖင့္သာေရးေစလိုသၿဖင့္ “ဖဦးထုပ္” ဦးဖိုးစိန္ ဟူေသာဘြဲ ့ရခဲ့သည္။ စာေရးဆရာတကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္ႏႇင့္နတ္ေမာက္ဘုန္းေက်ာ္တု႔ိသည္လည္း ၎တို႔ ၏ အမည္ကို “ဘ”ၿဖင့္ေပါင္းခဲ့ေသာ္လည္း အသံထြက္မွာ မူ “ဖ” အသံထြက္သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ “ဘ”၊ “ဖ၊” နွင့္ “ပ” ေရးထံုးတို ့မွာ၊ အခ်ိဳ ့ေနရာမ်ားတြင္ ေရာေထြးလ်က္ရွိခဲ့ေသာ္လည္း “ဗ” နွင့္ “ဘ”ေရးထံုး မွာမူ ေရာေထြးနိုင္စရာ အေႀကာင္းမရွိပါ။
စာတိုက္ဗိုလ္၊ လမ္းဗိုလ္၊ ဆည္ဗိုလ္၊ ဂါတ္ဗိုလ္၊ စေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နွင့္စီမံခန္ ့ခြဲေရး တာဝန္ယူထား ရ ေသာ အရပ္ဖက္ဌာနအရာရွိမ်ားအတြက္ သံုးေသာ “ဗိုလ္”မ်ားကိုလည္း “စာတိုက္ဦးစီးမႉး”၊ “ဆည္ဦးစီး မႉး”၊ “စာတိုက္မႉး”၊ ဆည္မႉး” စေသာေဝါဟာရသစ္မ်ားျဖင့္အစားထိုးေလသည္။ ကာကြယ္ေရးဗိုလ္၊ ကင္း ဗိုလ္စသည့္ အျခား လက္ နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားမွ “ဗိုလ္”မ်ားကိုလည္း ကာကြယ္ေရးမႉး၊ ကာကြယ္ေရး ေခါင္းေဆာင္၊ ကင္းမႉး၊ ကင္းေခါင္းေဆာင္စေသာေဝါဟာရသစ္မ်ားျဖင့္အစားထိုးေလသည္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ မ်ားက “ရဲဗိုလ္ခ်ဳပ္” ဟုေခၚခဲ့ၿပီး စစ္တပ္မွဗိုလ္ခ်ဳပ္ (ေမဂ်ာဂ်င္နရယ္) အဆင့္ရိွေသာရာထူးကိုလည္း အိမ္ေစာင့္အစိုးရေခတ္ကပင္ “ဗိုလ္” မပါေစရေတာ့ဘဲ ရဲခ်ဳပ္ ဟုေျပာင္းလဲေခၚေဝၚေစသည္။ ၁၉၆၂ ခု စစ္တပ္မွအာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ လက္ရွိ ရဲခ်ဳပ္ကို ပင္စင္ေပးလိုက္ကာ ရဲခ်ဳပ္၏ရာထူးအဆင့္ကိုလည္း စစ္တပ္မွဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္အဆင့္ႏွင့္သာညီသည္ဟု အဆင့္တဆင့္ခ်ကာ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္လိုက္သည္။
ျမန္မာစစ္ဗိုလ္မ်ားႏႇင့္အစိုးရသတင္းစာမ်ားသည္ အၿခားတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုုင္ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားမွ အရာရွိမ်ားကိုလည္း “ဗိုလ္”တပ္၍ မေခၚႀကေတာ့ေပ။ ဥပမာ ကရင္လက္နက္ကိုင္တပ္မွ”ဂ်င္နရယ္” အဆင့္ရွိသူ ဗိုလ္ၿမကိုလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၿမဟု “ဗ” နွင့္မေရးဘဲ ဘိုၿမ ဟု “ဘ” ၿဖင့္ သာေရးေလသည္။ တခါ တရံ ရုိင္းျပ ႏွိမ့္ခ်စြာ “ငျမ” ဟုပင္ေရးခဲ့ေသးသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲ အတြက္ ဗမာအစိုးရဘက္မွ ဆက္သြယ္ေရးအရာရွိ “ကာနယ္” လွမင္းက ကရင္ “ဂ်င္နရယ္” ဗိုလ္ၿမကို ေတြ ့ေသာအခါ အန္ကယ္ၿမ ဟုသာ ေခၚခဲ့သည္။ ရုတ္တရက္ႀကည့္လိုက္လ်ွင္ ဗိုလ္ၿမက ဗိုလ္လွမင္း ၏ ဦးေလးအရြယ္ ၿဖစ္ေနသၿဖင့္ အာရွ တိုက္သားထံုးစံအတိုင္း ယဥ္ေက်းမႈအရ အန္ကယ္ ေခၚသည္ ဟုယူဆနိင္ေသာ္လည္း၊ အမွန္မွာမူ ၿမန္မာစစ္တပ္မွ “ကာနယ္” တဦးက (၎တို ့၏ အယူအဆအရ) ကရင္ ေသာင္းက်န္းသူ သူပုန္တပ္မွ အရာရွိႀကီးကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဟု မေခၚလို ၍လည္းေကာင္း ၊ အေလးမၿပဳလို၍လည္းေကာင္း၊ ၿဖစ္ဟန္ရွိသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ထိုစဥ္ကဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ၿဖစ္ေနသူ ဗိုလ္ခင္ညြန္ ့နွင့္ ဗိုလ္ၿမတို ့ရန္ကုန္တြင္ ေတြ ့ႀကရာ၌လည္း ဗိုလ္ခင္ညြန္ ့သည္ဗိုလ္ၿမအား ဖထီး (ကရင္ဘာသာၿဖင့္ အဘ သိုိ ့မဟုတ္ ဦးေလး) ဟုသာေခၚေလေတာ့ သည္။ သည္တႀကိမ္တြင္ေတာ့ ဗိုလ္ၿမကလည္း ဗိုလ္ခင္ညြန္ ့ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္ ့ဟုမေခၚဘဲ ကရင္ ဘာသာၿဖင့္ ဖိုးဒို ( တူေမာင္၊ တူကေလး) ဟုေခၚကာ “ပါးကုိက္ နားကိုက္” သေဘာမ်ိဳး တန္ၿပန္ အစြမ္းၿပ ေလေတာ့၏။
ဤနည္းၿဖင့္ ဗိုလ္ဟုူေသာေဝါဟာရမွာ ဗိုလ္ေနဝင္းေခတ္မွစကာ စစ္တပ္တဦးတည္းပိုင္စကားလံုးအၿဖစ္ တျဖည္းျဖည္း ေမာင္ပိုင္စီးၿခင္းခံရေလေတာ့သည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီနည္းအရ အုပ္ခ်ပ္ေသာအစိုးရတက္လာႏိုင္ေစရန္ ႀကိဳးပန္းမႈမ်ားကို ” ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယလြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲ” ဟုေျပာပါသည္။ ၎အဆိုအမိန္႔ မွန္ ေၾကာင္း အရွင္းဆံုးဥပမာတခုကိုျပရပါက ၿဗိတိသွ်ကုိလိုနီေခတ္ကလည္း မ်က္ႏွာျဖဴ “ေဘာင္းဘီ၀တ္ ဗိုလ္”မ်ားႏွင့္မ်က္ႏွာျဖဴမဟုတ္ေသာေဘာင္းဘီ၀တ္ “ဗိုလ္ႀကက္ေခ်း”မ်ားသည္ “ကတၱီပါဖိနပ္စီး ေရႊထီး ေဆာင္း” ဟုဆိုရမည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုရခဲ့ကာ ၎တို႔ကိုျပည္သူျပည္သားမ်ားက သခင္ေခၚရၿပီး ဘုရား ထူးေနရေသာေခတ္ျဖစ္ခဲ့သလို ယခုေခတ္ “ဒုတိယကိုလိုနီေခတ္” တြင္လည္း “ေဘာင္းဘီစိမ္း၀တ္ဗိုလ္” မ်ားႏွင့္ “ေဘာင္းဘီစိမ္းခြၽတ္ၿပီး အခ်ိတ္လံုခ်ည္ဝတ္ထားေသာ ဗိုလ္ေဟာင္း” မ်ားကို ျပည္သူျပည္သား မ်ားက လက္အုပ္ခ်ီ ကန္ေတာ့ေနရၿပီး သူတို႔အမိန္႔မွန္သမွ်ကို “မွန္ွလွပါ။ ေလွ်ာ္ကန္ သင့္ျမတ္လွေၾကာင္း ပါဘုရား” လုပ္ေနရဆဲျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။
နိဂံုး။
ေလးစားအပ္ပါေသာစာရႈသူမ်ားခင္ဗ်ား …
နိဂံုးခ်ဳပ္ရာတြင္ စာေရးသူအတြက္ စဥ္းစားစရာမ်ားေပၚလာပါသၿဖင့္ ေအာက္ပါပုစၧာမ်ားကို ေလးစားအပ္ ပါေသာ စာရႈသူမ်ားအတြက္ထားခဲ့ပါသည္။ အေျဖေပးပါရန္ပါခင္ဗ်ား။
( ၁) “ဖီးမာရွယ္” သည္ ၾကယ္ေလးပြင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးထက္ၿမင့့္သည္။ “ဖီးမာရွယ္” ထက္ၿမင့့္ေသာ အႀကီးဆံုးစစ္ဗိုလ္ႀကီးကို Generalissimo ဟုေခၚသည္ဟုဆိုထားခ်က္ရွိရာ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးဆို သည့္ ရာထူးကလည္း ၾကယ္ေလးပြင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးထက္ၿမင့့္ေသာ္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးဆိုသည့္ ရာထူး၏ေအာက္တြင္ရွိသျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး ဆိုသည့္ရာထူးသည္ “ဖီးမာရွယ္” အဆင့္ရိွၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးဆိုသည့္ရာထူးက Generalissimo အဆင့္ဟုပင္ယူဆရေတာ့မည္ေလာ။
(၂) ေမးခြန္းအမွတ္တစ္ကို “ဟုတ္သည္၊ ညီသည္”ဟုေျဖခဲ့ပါက အဘယ့္ေၾကာင့္ အျပည္ျပည္မွလူတကာ နားလည္ႏိုင္ေသာ “ဖီးမာရွယ္”ႏွင့္ Generalissimo ဟုမေခၚဘဲ Vice Senior General ႏွင့္ Senior General ဆိုေသာေဝါဟာရသစ္မ်ားထြင္ခဲ့ရပါသနည္း။
( ၃) Generalissimo ဂ်င္နရယ္လစ္ဇီမို ဆိုသည္မွာ “စစ္ဘုရင္”၊ “စစ္အာဏာရွင္” ျဖစ္သျဖင့္ လူ ၾကား ေကာင္းေအာင္ ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္ျဖင့္ ရာထူးအမည္သစ္မ်ားကိုထြင္လိုက္ခဲ့ျခင္းပင္ေလာ။
(၄) ေမးခြန္းအမွတ္တစ္ကို “မဟုတ္ပါ” “၊ မညီပါ” ဟုေျဖခဲ့ပါက “Promotion to the rank of Field marshal or Five Star General required extraordinary military achievement by a general such as a wartime victory.” (“ဖီးမာရွယ္” သို႔မဟုတ္ ႀကယ္ငါးပြင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာထူးရရိွရန္ ၾကယ္ ေလးပြင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတေယာက္သည္ စစ္ေရးေျပာင္ေျမာက္ထူးခြၽန္မႈတခုခု၊ ဥပမာ စစ္ျဖစ္ေနခ်ိန္ အေရး ပါေသာ တိုက္ပြဲႀကီးတခုကို ရြတ္ရြတ္ခြၽန္ခြၽန္ေအာင္ျမင္ျခင္း စသည့္ အရည္အခ်င္းတို႔ကိုျပသခဲ့ၿပီးျဖစ္ရ မည္) ဟု ဆိုထားသည့္အခ်က္ႏွင့္ ၿငိေနသျဖင့္ (ဝါ) မညီေသာေၾကာင့္ “ဖီးမာရွယ္” ႏွင့္ Generalissimo ဟု မေခၚခဲ့ျခင္းပင္ေလာ။
က်မ္းကိုး။
1. Department of the Myanmar Language Commission, Myanmar English Dictionary, Yangon,1993
2. Maung Htin Aung, A History of Burma, Columbia University Press, 1967
3. U Tin Htway, Word-Borrowing and Word-Making in Burmese Language, South Asian Digest of Regional Writing, Vol. 4: Essays on Transliteration, University of Heidelberg, Germany, 1975
4. ပါေမာကၡဦးဧေမာင္၊ ပုဂံေက်ာက္စာလက္ေရြးစင္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၅၈
5. ျမန္မာစာဌာန၊ ျမန္မာအဘိဓာန္အက်ဥ္းခ်ဳပ္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၉၁။
6. နတ္ေမာက္ဘုန္းေက်ာ္၊ ေရွးေခတ္ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွတ္စုမ်ား၊ စာေပဗိမန္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၆၇
မွတ္ခ်က္။ ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက်မ္းလာ သတ္ပံုသတ္ၫႊန္းမ်ားကိုသာသံုးထားပါေၾကာင္း။
နီဂ်ဴလိုင္ (မိုးမခ) ဧျပီ ၁၈၊ ၂၀၁၅
